بررسی رابطه خلاقیت سازمانی و ویژگی­ های جمعیت­ شناختی با بهره ­وری وظایف سازمانی کارکنان

پایان نامه  کارشناسی ارشد

عنوان:

رابطه خلاقیت سازمانی و ویژگی­ های جمعیت­ شناختی

 با بهره ­وری وظایف سازمانی کارکنان اداره کل آموزش و پرورش

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات: 96  صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- بیان مسأله. 4

2-1- اهمیت و ضرورت پژوهش…. 7

3-1- اهداف­ پژوهش…. 8

1-3-1- اهداف اصلی.. 8

2-3-1- اهداف­ فرعی.. 9

4-1- سوالات پژوهش…. 9

5-1- متغیرها‌ی پژوهش و تعاریف مفهومی وعملیاتی آن­ها 9

1-5-1- تعاریف مفهومی متغییرها 9

2-5-1- تعاریف عملیاتی متغیرها ………10

فصل دوم: مرور پیشینه پژوهش

مقدمه. 12

1-2- مبانی نظری موضوع پژوهش…. 13

1-1-2- بهره­وری سازمانی.. 13

1-1-1-2- تعاریف… 13

2-1-1-2- تاریخچه بهره وری.. 15

3-1-1-2- اهمیت بهره وری.. 15

4-1-1-2- هفت «C» بهره وری.. 16

5-1-1-2- عوامل مؤثر بر بهره وری.. 17

1-5-1-1-2- عوامل خارجی.. 17

2-5-1-1-2- عوامل داخلی.. 17

6-1-1-2- عوامل مؤثر بر افزایش بهره وری نیروی انسانی.. 18

7-1-1-2- مهمترین عوامل مؤثر در کاهش بهره وری.. 20

8-1-1-2- شرایط لازم برای بهبود بهره وری نیروی انسانی در سازمان ها 22

2-1-2- خلاقیت سازمانی.. 24

1-2-1-2- تعاریف… 24

2-2-1-2- ویژگی­های خلاقیت… 28

3-2-1-2- تفاوت خلاقیت و نوآوری تغییر. 29

4-2-1-2- ویژگی­های شخصیت خلاق.. 30

5-2-1-2- نقش خلاقیت در بهره­وری سازمان و توسعه نیروی انسانی.. 33

6-2-1-2- انگیزش و خلاقیت و بهبود عملکرد. 34

7-2-1-2- آموزش عمومی خلاقیت سازمانی  35

8-2-1-2- شرایط ایجاد خلاقیت سازمانی.. 36

9-2-1-2- تکنیک­های خلاقیت  36

1-9-2-1-2- تکنیک چرا 36

2-9-2-1-2- تکنیک یورش فکری.. 37

3-9-2-1-2- تکنیک شش کلاه فکری 38

4-9-2-1-2- تکنیک گروه اسمی.. 39

5-9-2-1-2-  تکنیک الگو برداری از طبیعت… 40

6-9-2-1-2- تکنیک دلفی.. 40

7-9-2-1-2-  تکنیک TKG 40

3-1-2- ویژگی­های جمعیت­شناختی.. 42

1-3-1-2- تعریف… 42

2-3-1-2- مهمترین ویژگی­های جمعیت­شناختی.. 42

1-2-3-1-2- تجربه کاری.. 42

2-2-3-1-2-الگوی نقش…. 42

3-2-3-1-2-تحصیلات… 43

4-2-3-1-2- سن.. 43

5-2-3-1-2- نظام آموزشی.. 44

6-2-3-1-2-جایگاه اجتماعی.. 45

2-2- مبانی عملی موضوع پژوهش…. 45

1-2-2- پژوهش­های انجام شده در داخل کشور 45

2-2-2- پژوهش­های انجام شده در خارج از کشور 46

فصل سوم: روش­شناسی

مقدمه. 48

1-3- روش پژوهش…. 48

2-3- جامعه آماری گروه نمونه و روش نمونه­گیری.. 48

3-3- ابزار گردآوری داده­ها 49

4-3- روش اجرا و چگونگی گردآوری داده­ها 51

5-3- روش آماری.. 51

فصل چهارم: یافته­های پژوهش

مقدمه. 53

1-4-توصیف داده­ها 53

2-4- تحلیل داده­ها 58

1-2-4- سوال اول پژوهش…. 58

2-2-4- سوال دوم پژوهش…. 59

3-2-4- سوال سوم پژوهش…. 59

4-2-4- سوال چهارم پژوهش…. 60

5-2-4- سوال پنجم پژوهش…. 61

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری

مقدمه. 63

1-5-  بحث در نتایج.. 63

2-5- محدودیت­های پژوهش…. 67

1-2-5- محدودیت­های در اختیار محقق.. 67

1-2-5- محدودیت­های خارج از اختیار محقق.. 67

3_5_ پیشنهادها 67

1_3_5_ پیشنهادهای کاربردی.. 67

2_3_5_ پیشنهادهای پژوهشی.. 68

منابع

منابع فارسی.. 70

منابع انگلیسی.. 74

پیوست

پیوست شماره 1: پرسشنامه خلاقیت رندسیپ… 76

پیوست شماره2 : پرسشنامه بهره وری نیروی انسانی.. 79

چکیده انگلیسی.. 81

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                 صفحه

جدول1-4: توزیع جنسیت گروه نمونه. 53

جدول 2-4: توزیع سن گروه نمونه. 54

جدول 3-4: توزیع تحصیلات گروه نمونه. 55

جدول 4-4: توزیع سابقه کاری گروه نمونه. 56

جدول5-4: شناسایی شاخص‌های توصیفی میزان خلاقیت سازمانی کارکنان.. 57

جدول 6-4: شناسایی شاخص‌های توصیفی میزان بهره وری وظایف سازمانی کارکنان.. 57

جدول 7-4: نتایج آزمون کولموگرف – اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع نمرات متغیرهای
پژوهش…. 57

جدول 8-4: رابطه بین خلاقیت سازمانی با بهره­وری وظایف سازمانی کارکنان.. 58

جدول 9-4: مقایسه خلاقیت سازمانی کارکنان مرد با زن.. 59

جدول 10-4: مقایسه بهره وری وظایف سازمانی کارکنان مرد با زن.. 59

جدول 11-4: مقایسه خلاقیت سازمانی با بهره وری وظایف سازمانی کارکنان بر حسب جنسیت… 60

جدول 12-4: مقایسه خلاقیت سازمانی کارکنان بر حسب سن.. 61

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                 صفحه

نمودار شماره 1-4: درصد جنسیت گروه نمونه. 53

نمودار شماره 2-4: درصد سن گروه نمونه. 54

نمودار شماره 3-4: درصد تحصیلات گروه نمونه. 55

نمودار شماره 4-4: درصد سابقه کاری گروه نمونه. 56

چکیده

هدف این پژوهش بررسی رابطه خلاقیت سازمانی و ویژگی­های جمعیت­شناختی با بهره­وری وظایف سازمانی کارکنان اداره کل آموزش و پرورش استان فارس بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان اداره آموزش و پرورش استان فارس تشکیل دادند که تعداد آن­ها­ 450 نفر (67 نفر زن و 383 نفر مرد) که از این بین 205 نفر بر اساس جدول مورگان و به روش نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله­ای به عنوان گروه نمونه انتخاب با استفاده از دو پرسشنامه خلاقیت سازمانی رندسیپ و پرسشنامه بهره­وری نیروی انسانی مورد آزمون قرار گرفتند.

داده­ها با استفاده از شاخص­های آمار توصیفی و نیز آزمون آماری همبستگی و به وسیله نرم­افزار SPSS₂₁ تجزیه و تحلیل شد و نتایج بدست­آمده نشان داد که بین میانگین خلاقیت سازمانی با بهره‌وری وظایف سازمانی دو جنس تفاوت معنی‌داری مشاهده نمی‌شود اما بین میانگین خلاقیت سازمانی با بهره‌وری وظایف سازمانی بر حسب سن و تحصیلات و سابقه کاری تفاوت معنی‌داری مشاهده می‌شود.

واژه­های کلیدی: خلاقیت سازمانی، ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، بهره‌وری وظایف سازمانی

مقدمه

بی شک یکی از زیباترین ویژگی‌های انسان، قدرت آفرینندگی و خلاقیت[1] است. از این دریچه انسان می‌تواند توانایی های خود را شکوفا ساخته و به حداکثر نیروهای درونی خود دست یابد و از آنها برای بیان عمیق‌ترین احساسات و عواطف خود استفاده نموده، به تکمیل دستاوردهای بشری کمک کرده و حتی انقلاب و تحولی نوین در جنبه های مختلف زندگی پدید آورد و شالوده وجود خویش را تقدیم جامعه بشری نماید.

در جهان رقابتی امروز که بهره­وری[2] در همه زمینه­ها افزایش یافته است، تنها سازمان­هایی می­توانند در این دنیای پر تلاطم باقی بمانند که به بهترین وجه از منابع خود استفاده نموده و بیشترین استفاده را برده باشند. یکی از منابع مهم سازمانی، نیروی انسانی خلاق[3] می­باشد. همه سازمان­ها برای بقا و بهبود بهره­وری[4] و پیشرفت  نیازمند اندیشه­های نو و نظرات بدیع و تازه­اند (مرحمتی،1392).

این مقاله با رویکرد روانشناختی به بررسی پدیده خلاقیت و ویژگی های جمعیت شناختی با بهره وری وظایف سازمانی کارکنان می پردازد و می کوشد تا ارتباط بین این مقوله ها را از بعد نظری و کاربردی مورد مطالعه قرار دهد. در این فصل سعی شده تا به بیان مسئله، اهمیت و ضرورت مسئله، اهداف و متغییرهای پژوهش پرداخته شود.

• بیان مسئله

بهره­وری به تعبیر کلی معیار سنجش این امر است که مصرف منابع به عنوان ورودی [5](نهادها) برای تولید خروجی[6](ستاده­ها) مورد نیاز جامعه در دراز مدت چقدر موثر و کارآمد بوده است؟ اگر بهره­وری در ساده­ترین شکل آن به عنوان نسبت ستانده­ها به داده­ها یا همان راندمان یا بازده­ها در نظر گرفته شود بدیهی است که هرچه مخرج یا داده­ها کمتر شود بهره­وری یا راندمان افزایش می­یابد. که برای نیل به این هدف به سه طریق می­توان عمل نمود:

1. کاهش مقدار داده­ها و برداشت همان مقدار قبلی ستانده با توجه به افزایش کارایی و بهبود عملکرد سیستم
2. افزایش مقدار ستانده با بهره­گیری از افزایش کارایی و بهبود عملکرد سیستم و همان مقدار قبلی داده
3. افزایش همزمان مقدار ستانده با بهره­گیری از افزایش کارایی و بهبود عملکرد سیستم و نیز کاهش مقدار داده­ها (اکبری ،1388).

بهره­وری در مفهوم عام برآورد برونداد در صرف حداقل انرژی، پول و زمان است.  بهره­وری یک سیستم فکری، یک نوع نگرش عقلایی به زندگی و بالاخره یک نوع فرهنگ است. فرهنگی که انسان با فکر و اندیشه خود می­کوشد تا رضایتش را با ارزش­ها و واقعیت­ها منطبق سازد همچنین سعی دارد که بهترین نتیجه مادی و معنوی زندگی خود را کسب کند. به عبارت دیگر بهره­وری عبارت است از: چگونگی استفاده از منابع انسانی و مادی که دارای دو مولفه کارایی[7] واثربخشی [8]است (خیابانچی،1383).

هنگامی که درباره اثربخشی سخن می­گوییم، منظور ما ” انجام دادن کارهای درست است “و در مواردی که به کارایی فکر می­کنیم، منظورمان ” انجام دادن کارها و فعالیت­هایی است که ما را در دستیابی به اهداف شخصی، خانوادگی، گروهی، سازمانی و ملی، یاری می­رسانند. لازمه رشد اقتصادی و آسایش مردم در هر کشوری، بالا بردن سطح کارایی و اثربخشی افراد در هر نوع فعالیت است (ساعتچی،1390).

سنجش و توسعه بهره­وری از جنبه­های گوناگون همواره مورد توجه بوده است. از جمله روش­های سنجش بهره­وری، خلاقیت مدیران و سلامت سازمانی دارای اهمیت می­باشد. دستیابی به بهره­وری پایدار، خلاقیت، نوآوری و کیفیت مناسب زندگی، در گرو مدیریت و نیروی انسانی کارا، اثربخش و هوشمند و متعهد است. یکی ازعوامل سد راه توسعه و پیشرفت خصوصاً در کشورهای جهان سوم کمبود نیروی انسانی متخصص و واجد تعلیم و تربیت صحیح است. در این میان سازمانی که از مدیریت شایسته­تری برخوردار باشد بهتر می‌تواند اهداف خود را برآورده سازد (حقیقت جو و ناظم،1387).

و نیز مدل­های بسیاری در ارتباط با عوامل اثرگذار بر ارتقای بهره­وری نیروی انسانی وجود دارد، در یکی از این مدل­ها، کیفیت زندگی کاری، توانمندسازی کارکنان و نظام انگیزشی به عنوان عوامل سازمانی موثر بر ارتقای بهره­وری نیروی انسانی در نظرگرفته شده است. توانمندسازی کارکنان و بهره­وری: مطالعات انجام شده بر روی مهارت­های رهبری و مدیریتی حاکی از این است که فعالیت­های مرتبط با توانمندسازی کارکنان، جز اصلی فعالیت­های اثربخشی مدیریتی و سازمانی است؛ توانمندی در سازمان­ها به عنوان ابزاری است که موجب تسهیل در ایجاد رفتار انگیزشی و رفتاری که موجب افزایش بهره­وری می­گردد، شناخته شده است. و به تازگی در تحقیقاتی که توسط پیتر و سایرین انجام گرفته است به قدرت تصمیم­گیری، خودمختاری، ابتکار و خلاقیت، دانش و مهارت به عنوان ابعاد توانمندسازی، اشاره گردیده است (سبزی علی آبادی، 1388).

در این پژوهش به ارتباط احتمالی خلاقیت با بهره­وری و نقش آن در بهبود بهره­وری پرداخته می­شود. امروزه خلاقیت در حکم رمز بقا و کلید موفقیت افراد و سازمان­ها شناخته شده است. تحولات پر شتاب جهانی در علم و تکنولوژی، صنعت، مدیریت، و به طور کلی ارزش­ها ومعیارها بسیاری از سازمان­ها و شرکت‌های موفق جهان را برآن ساخته که اهداف، گرایش و علایق خود را در جهت بکارگیری خلاقیت هدایت کند. صاحب­نظران خلاقیت را محور حرکت جهانی در قرن 21 می­دانند. در شرایط متغیر کنونی، خلاقیت و نوآوری شرط بقا و کلید موفقیت سازمان­ها است و ضرورت وجود آن درسازمان­ها تاحدی است که برخی منابع نبود خلاقیت و نوآوری را با نابودی سازمان در دراز مدت یکی دانسته­اند (فلاح­شمس، خواجه نوبر، اصغری، 1391).

سرچشمه و منشأ خلاقیت، ذهن انسان بوده و ماهیت آن حاصل یکی از استعدادهای بالقوه انسان است. یعنی خلاقیت یکی از تجلیات ذهن و فکر بشری بوده و در همه انسان­ها به صورت نهاده و موهبت الهی با درجات متفاوت از شدت و ضعف وجود دارد (مال امیری، نیکنام، 1389). در تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی گفته شده است: خلاقیت یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود عملکرد و ارتقای کمیت یا کیفیت فعالیت­های سازمانی. بر این اساس، خلاقیت فرآیندی ذهنی/ روان­شناختی است، محصول خلاقیت می­تواند به شکل یک اثر (اندیشه، راه­حل و نظایر آن) ظهورکند، محصول خلاقیت پدیده­ای نو و بنابراین دارای ارزش است. خلاقیت قابل پرورش می­باشد و با محیط اجتماعی فرد خلاق نیز رابطه مستقیم دارد (ساعتچی،1390).  در پژوهشی که جان دی پولیتس[9] انجام گرفته است نشان داده شد که بعضی از ابعاد محیط کاری منشأ خلاقیت و در نتیجه مایه افزایش خلاقیت و بهره­وری است. در این مطالعه نشان داده شد که نقش رهبر با فراهم آوردن محیط و موقعیت مناسب می­تواند بر رشد خلاقیت و بهره­وری مؤثر باشد (حقیقت­جو، ناظم، 1387).

ارنست دیل[10] (1989) بر این باور است که داشتن مدیران خلاق و نوآور شاید بهترین عامل در تضمین بقای سازمان برای ارائه اندیشه­های جدید و بکر باشد، همچنین فوکسال و هاکت معتقدند که افراد خلاق و نوآور با پیشنهاد تغییرات بسیاری موجب رشد آرا و افکار جدید می­شوند و به حصول اثربخشی با دید وسیع‌تری می­نگرند و احتمالا چارچوب سنتی و پذیرفته شده مقررات را تهدید یا حذف می­کنند. از طریق این پدیده شناختی است که افکار و دیدگاه­های تازه و بدیع همچون روحی در کالبد سازمان دمیده شده و آن را از نیستی و نابودی نجات می­دهد (عامری، کوزه­چیان، 1381).

ونیز عوامل متعددی  بر بروز خلاقیت اثر می گذارد یکی از این عوامل  ویژگیهای جمعیت شناختی می‌باشد و مهمترین این ویژگی ها عبارت اند از -تحصیلات، سن، نظام آموزشی ، جایگاه اجتماعی، الگوی نقش، تجربه کاری (اصلانی، فرشید، 1390).

با توجه به مطالب ذکر شده؛ این پژوهش سعی خواهد داشت که رابطه خلاقیت سازمانی وویژگی های جمعیت شناختی با  بهره­وری وظایف کارکنان را مورد بررسی قرار دهد؛ بنابراین سوال کلی که در این پژوهش مطرح می­باشد این است که آیا بین خلاقیت سازمانی و ویژگی های جمعیت شناختی با بهره­وری کارکنان رابطه وجود دارد؟

2-1- اهمیت و ضرورت پژوهش

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺮﻩ­ﻭﺭﻱ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺩﺍﺭﺍ ﻣﻲ­ﺑﺎﺷـﺪ، ﻟﺬﺍ ﺑﺮﺭﺳﻲ تأثیرﺍﺕ ﻋﻮﺍﻣـﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺮ ﺍﺭﺗﻘـﺎﻱ ﺁﻥ ﻳـﺎ ﺑـﺮ ﻋﻜﺲ ﻋﻮﺍﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺁﻥ ﻣﻲ­ﮔﺮﺩﺩ، ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣـﻲ­ﻧﻤﺎﻳـﺪ (علی آبادی1388). مهمترین و در واقع بی­نظیرترین کمک و حسن تأثیر مدیریت در قرن بیستم، پنجاه برابر شدن بهره­وری کارکنان یدی در تولید صنعتی بوده است، به همین ترتیب مهمترین سهم و نقشی را که باید مدیریت در قرن بیست و یکم ایفا کند. افزایش دادن بهره­وری کارکنان علمی و کارهای علمی است ارزشمندترین دارایی یک نهاد در قرن 21 اعم از تجاری و غیرتجاری، کارکنان علمی آن و بهره­وری آن کارکنان خواهد بود (پورکاظمی و نوایی،1383).

ﺑـﺪﻭﻥ ﺗﺮﺩﻳـﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ­ﻫﺎﻱ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻭ ﺗﻬﺪﻳﺪﺍﺕ ﮔﺴﺘﺮﺩﺓ  ﺑﻴﻦ­ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻮﺍﺟﻪ­ﺍﻧـﺪ، ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﺯﻣﻴﻨـﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻣﺘﻼﻃﻢ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ، ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﺧﻼﻗﻴـﺖ ﻭ ﻧـﻮﺁﻭﺭی ﺭﻭﻱ‌ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺿﻤﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻭ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻬﺎﺩ ﻭ ﺑـﻪ ﺁن­ها ﺷـﮑﻞ ﺩﻟﺨـﻮﺍﻩ ﺩﺍﺩ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻭ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺳﺮﻳﻊ، ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻭ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺻﻞ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻭ ﻣﻬـﻢ ﺑﻘـﺎﻱ ﺳﺎزمانﻫﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﻭ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻭ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺍﺯ ﻓﻨﻮﻥ ﻭ ﺭﻭﺵ­ﻫﺎ، ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻓﻀﺎﻱ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﺭﻭﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺣﻴﻪ، ﺿـﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳـﺖ (امیدی، حمیدی، خبیری و صفری،1386).

ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻧﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮای اداﻣﻪ ﺣﯿﺎت ﻻزم اﺳﺖ  ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم اطلاعاتی را کسب کند، آن­ها را ﭘﺮدازش ﻧﻤﻮده و در ﻣﻮاﻗﻊ ﻧﯿﺎز ﺑﺮای اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺳﺮﯾﻊ از آن­ها اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ، بنابراین اندازه­گیری ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﯾﺎدﮔﯿﺮی، درک و ﺗﻔﮑﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ و ﺑﻬﺒﻮد بهره­وری[11] آن ﯾﮏ ﺿﺮورت اﺳﺖ (فلاح شمس، خواجه نوبر، اصغری، 1388).

بنابراین می­توان چنین بیان کرد که اهمیت انجام چنین پژوهشی در اداره آموزش و پرورش استان فارس از این جهت می­باشد که: از آنجا که این اداره منبع پرورش و آموزش افراد می­باشد لذا برای بهره­ور ساختن کارکنان خود بایستی در پرورش خلاقیت افراد بکوشند.

3-1- اهداف پژوهش

1-3-1- اهداف اصلی:

• تبیین رابطه بین خلاقیت سازمانی و ویژگی های جمعیت شناختی با  بهره­وری وظایف سازمانی کارکنان اداره کل آموزش و پرورش استان فارس.

2-3-1- اهداف فرعی:

• تبیین رابطه خلاقیت با بهره وری وظایف سازمانی
• تبیین رابطه جنسیت با بهره وری وظایف سازمانی
• تبیین رابطه سن با بهره وری وظایف سازمانی
• تبیین رابطه تحصیلات با بهره وری وظایف سازمانی
• تبیین رابطه سابقه کاری با بهره وری وظایف سازمانی

4-1- سوالات پژوهش

• آیا بین خلاقیت سازمانی کارکنان با بهره­وری وظایف سازمانی رابطه وجود دارد؟
• آیا بین جنسیت کارکنان با بهره وری وظایف سازمانی رابطه وجود دارد ؟
• آیا بین سن کارکنان با بهره وری وظایف سازمانی رابطه وجود دارد ؟
• آیا بین تحصیلات کارکنان با بهره وری وظایف سازمانی رابطه وجوددارد؟
• آیا بین سابقه کاری کارکنان با بهره وری وظایف سازمانی رابطه وجود دارد؟

بررسی رابطه خود کنترلی و عملکرد خانواده با سازگاری اجتماعی بین دانش‌آموزان دبیرستانی

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

عنوان:

رابطه خود کنترلی و عملکرد خانواده با سازگاری اجتماعی

بین دانش‌آموزان دبیرستانی

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات: 123  صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

عنوان                                                                                            صفحه

چکیده………………………………………………………………………………………………………….. 1

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 3

بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………… 4

اهمیت و ضرورت پژوهش……………………………………………………………………………….. 7

تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهشی………………………………………………………. 9

تعاریف مفهومی متغیرهای پژوهشی…………………………………………………………………….. 9

تعاریف عملیاتی……………………………………………………………………………………………… 10

فصل دوم- پیشینه تحقیق

سازگاری اجتماعی…………………………………………………………………………………………… 12

تعاریف سازگاری اجتماعی……………………………………………………………………………….. 16

ویژگی های شخص سازگار………………………………………………………………………………. 19

عوامل موثر بر سازگاری اجتماعی………………………………………………………………………… 21

تحلیل فرآیند سازگاری…………………………………………………………………………………….. 26

دیدگاه های نظری سازگاری………………………………………………………………………………. 27

عملکرد خانواده………………………………………………………………………………………………. 33

نقش خانواده بر توانایی سازگاری کودک و نوجوان………………………………………………….. 37

روابط خانوادگی و اهمیت آن در رشد عاطفی………………………………………………………… 39

ماهیت خودکنترلی…………………………………………………………………………………………… 45

مفهوم خودکنترلی در نظریه یادگیری اجتماعی راتر………………………………………………….. 52

انواع کنترل و نظارت……………………………………………………………………………………….. 57

ارزیابی انواع کنترل………………………………………………………………………………………….. 59

مراحل فرآیند خودکنترلی………………………………………………………………………………….. 60

مروری بر مطالعات انجام شده در زمینه موضوع پژوهش………………………………………….. 62

جمع بندی مطالعات انجام شده…………………………………………………………………………… 67

فرضیات پژوهش……………………………………………………………………………………………. 67

فصل سوم- روش تحقیق

روش پژوهش………………………………………………………………………………………………… 69

جامعه آماری………………………………………………………………………………………………….. 69

نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………. 69

ابزارهای اندازه گیری………………………………………………………………………………………. 71

روش نمره گذاری…………………………………………………………………………………………… 72

اعتبار و روایی………………………………………………………………………………………………… 72

ابعاد مقیاسی سنجش عملکرد خانواده………………………………………………………………….. 73

پایایی و اعتبار پرسشنامه عملکرد خانواده……………………………………………………………… 75

روش نمره گذاری پرسشنامه………………………………………………………………………………. 77

اعتبار و روایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………… 77

روش تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات………………………………………………………………….. 78

ملاحظات اخلاقی ………………………………………………………………………………………….. 78

فصل چهارم- یافته های پژوهش

تجزیه و تحلیل آماری………………………………………………………………………………………. 80

آماره های استنباطی………………………………………………………………………………………….. 80

فصل پنجم- بحث و نتیجه گیری

بحث در یافته های پژوهش……………………………………………………………………………….. 88

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………. 94

محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………… 95

پیشنهادات پژوهش………………………………………………………………………………………….. 96

منابع

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………… 98

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………… 100

پرسشنامه سازگاری دانش آموزان دبیرستانی سینها و سینگ (AISS) ……………………………..104

پرسشنامه عملکرد خانواده……………………………………………………………………………………107

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………. 110

فهرست جداول

عنوان                                                                                                   صفحه

3-1- توزیع فراوانی افراد نمونه بر حسب متغیرهای دموگرافیک…………………………………………. 70

3-2- میانگین و انحراف معیار نتایج بدست آمده از دو مطالعه برای اعتباریابی مقیاس خودکنترلی… 72

جدول 3-3 ضریب اعتبار پرسشنامه ………………………………………………………………………………77

4-1- میانگین و انحراف معیار خودکنترلی، عملکرد خانواده و سازگاری اجتماعی……………………. 80

4-2- میانگین و انحراف معیار مقیاس های عملکرد خانواده……………………………………………….. 81

4-3- میانگین و انحراف معیار سازگاری اجتماعی……………………………………………………………. 81

4-4- ماتریس همبستگی بین سازگاری و مقیاس های عملکرد خانواده و خودکنترلی……………….. 82

4-5- آزمون رگرسیون ساده خطی برای تبیین قدرت پیش بینی…………………………………………… 83

4-6- آزمون رگرسیون ساده خطی برای تبیین قدرت پیش بینی سازگاری بر حسب عملکرد خانواده………………. 84

4-7- رگرسیون چند متغیره برای تبیین پیش بینی سازگاری دانش آموزان بر حسب مقیاس های عملکرد خانواده…. 85

4-8- آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین و انحراف معیار سازگاری اجتماعی بر حسب جنسیت 86

1. چکیده
2. مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه عملکرد خانواده با سازگاری اجتماعی  دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان آباده انجام گرفت.این مطالعه مقطعی –همبستگی بر روی350 نفر دانش آموز انجام گرفت. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه خود کنترلی تانجنی  مقیاس سنجش عملکرد خانواده و پرسشنامه سازگاری اجتماعی استفاده شد. داده ها ازطریق آزمون تی مستقل ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون تجزیه و تحلیل شد.
3. تجزیه و تحلیل داده  ها نشان داد بین خود کنترلی و عملکرد خانواده با سازگاری دانش آموزان رابطه معنا داری وجود دارد به طوری که خود کنترلی وعملکردخانوده می تواندد تاحدودی  سازگاری اجتماعی را پیش بینی کنند..یافته ها نشان داد  میانگین نمره ساز گاری دختران به طور معنا داری بالاتر از میانگین نمره ساز گاری بسران است همچنین دختران از سازگاری اجتماعی بالاتری نسبت به پسران برخوردارند.
4. از یافته های پژوهش حاضرمی توان استنباط کرد ,هرگونه نارسایی در عملکرد خانواده تاثیرات نامطلوبی در رفتارهای تطابقی  فرزندان ایجاد میکند.  همچنین با توجه به اهمیت نقش مهارتهای خود کنتر لی در رفتارهای تطابقی و پیش بینی سازگاری اجتماعی ضرورت توجه به این عوامل هر چه بیشتر احساس میشود.
5. واژگان  کلیدی: دانش آموز ،عملکردخانواده، سازگاری اجتماعی
6. کلیدواژهها: دانش آموز ، عملکرد خانواده ، خودکنترلی ، سازگاری اجتماعی
7.  
8. فصل اول
9. کلیات پژوهش
10. مقدمه
11. سالهای نوجوانی مرحله مهم و برجسته رشد و تکامل اجتماعی و روانی فرد به شمار می رود. دراین دوره نیاز به تعادل هیجانی و عاطفی بخصوص تعادل بین عواطف و عقل، درک ارزش وجودی خویشتن، خودآگاهی با انتخاب هدفهای واقعی در زندگی، استقلال عاطفی ازخانواده، حفظ تعادل روانی و عاطفی خویشتن در مقابل عوامل فشارزای زندگی و محیطی و برقراری روابط سالم با دیگران، کسب مهارتهای اجتماعی لازم دردوست یابی، کنترل اضطراب، شناخت زندگی سالم و موثر و چگونگی برخورداری از آن مهمترین نیازهای نوجوان می باشد (شعاری نژاد،1386). بنابراین کمک به نوجوان در رشد و گسترش مهارتهای اجتماعی مورد نیاز برای زندگی موثر، ایجاد یا افزایش اعتماد به نفس و ماهیت خودکنترلی در برخورد با مشکلات و حل آن و همچنین کمک به آنها در رشد و تکامل عواطف و مهارتهای اجتماعی لازم جهت سازگاری موفق با محیط اجتماعی و زندگی موثر و سازنده در جامعه ضروری به نظر می رسد(شعاری نژاد،1386).
12. سازگاری از رفتار مفید و موثر آدمی در تطبیق با محیط فیزیکی و روانی، به گونه ای است که تنها با تغییرات محیطی همرنگی نکرده و به پیروی ناهشیار از آن کفایت نکند و خود نیز بتواند بر محیط تاثیر گذاشته و آن را به گونه ای مناسب تغییر دهد(بارلو^[1]،1992 ؛ به نقل از زارع مقدم،1385). عملکرد والدین بر شکل گیری افکار، رفتار و هیجانات کودکان تأثیر معناداری دارد. بر اساس مدل آسیب پذیری- استرس^[2] در آسیب شناسی روانی پژوهش های زیادی نقش عوامل مربوط به خانواده را به عنوان عامل زمینه ساز در آسیب پذیری و بهزیستی روانی فرد مورد بررسی قرارمی دهد.(هریس و کرتن^[3]،2002 ؛ پیاژه^[4]،1954 ؛ بالبی^[5]،1969 ؛ به نقل از گانتی و بوری^[6]،2008).
13. عوامل سه گانه فردی , جمعیتی، و عوامل محیطی- موقعیتی موجب افزایش سازگاری با موقعیت جدید می شوند از جمله عوامل فردی می توان به خودکنترلی اشاره کردوازعوامل مهم محیطی-موقعیتی می توان خانواده را نام برد.
14. از آنجا که سازگاری در سطوح متعدد زندگی اجتماعی تاثیر خود را نشان میدهد، رویکردهای نظری سعی در تبیین ابعاد سازگاری بر حسب عوامل مداخله کننده دارند. بنابراین پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه خودکنترلی و عملکرد خانواده با سازگاری اجتماعی دانش آموزان انجام گرفته تاگوشه ای از نقاط مبهم این سازه مهم روانشناختی رانشان دهد.
15.  
16. بیان مسئله
17. افراد در دوران نوجوانی و جوانی   با شرایط جدیدی به طور همزمان و یا با فاصله زمانی مواجه می شوند که تعدد این مراحل ضرورت تحلیل نظری سازگاری نوجوانان و جوانان را دو چندان می سازد. مراحل مذکور شامل ورود به دبیرستان، انتخاب رشته تحصیلی، تحصیل در دانشگاه، اشتغال، محیط کاری، انتخاب همسر و تشکیل خانواده است.
18. شرایط دوره نوجوانی و جوانی و تعدد مراحل مذکور حساسیت بررسی موضوع سازگاری را افزایش می دهد. سازگاری به لحاظ نظری سازه متنوع و پیچیده ای تلقی میشود و بر این اساس اندیشمندان سعی در بررسی ابعاد گوناگون آن داشته اند. از لحاظ نظری، سازگاری محصولی اجتماعی است و شرایط و عوامل متعدد در شکل گیری آن نقش دارند(دام^[7] و همکاران). بخشی از تلاش دانشمندان بررسی و تحلیل تاثیر عوامل متعدد در شکل گیری سازگاری بوده است. سازگاری فرآیندی اجتماعی است که برآیند تاثیر عوامل متعدد فردی، خانوادگی و محیطی می باشدو بنابراین پدیده ای تک علتی محسوب نمی شود. البته باید توجه داشت که تاثیر عوامل متعدد بر سازگاری نیز یکسان نیست و عوامل فردی، خانوادگی و محیطی تاثیرات متفاوتی بر شکل گیری سازگاری نوجوانان و جوانان دارد. رویکردهای نظری سعی در تبیین تاثیر هرکدام از این عوامل در سازگاری داشته است. مسئله مهم دیگر آن است که سازگاری موجب شکل گیری پدیده های دیگر فردی و اجتماعی می گردد و بر سایر فرایند ها و موضوعات اجتماعی تاثیر می گذارد. بررسی این نکته در کنار مطالب پیشین، گویای پیچیدگی تبیین نظری این موضوع است. درصورتی که سازگاری جوانان به درستی صورت گیرد، آنان در ادامه مسیر زندگی با سهولت بیشتری قادر به انجام وظایف و کارکردهای اجتماعی خواهند بود(فولادی 1383).
19. سازگاری توانایی آمیزش، انطباق، مصالحه، همکاری و کنار آمدن با خود، محیط و دیگران نیز تعریف شده است(فولادی، 1383). انسان سازگار کسی است که از سلامت روانی برخوردار باشد اما تغییرات فشرده و سریع، معمولا قابلیت سازگاری فرد را به طور جدی زیر سوال می برد و در نتیجه احتمال تضاد، تعارض، استرس و سردرگمی پدید می آید (بذل،1383).
20. یکی از مهمترین عوامل رشد انسان محیط خانوادگی است. کودکان در محیط خانواده، حس محبت و امنیت و توانایی های یادگیری اجتماعی را کسب می کنند و از طریق کیفیت روابط بین والدین خود و همچنین بازی کردن با برادران و خواهران و سایر کودکان مهارت های اجتماعی لازم را برای سازگاری بهتر می آموزند(کالات، 1996). آنچه این شرایط را تحت تاثیر قرار می دهد فرایند ادراک فرد از عملکرد خانواده است. دراین فرآیند، فرد با دریافت و تعبیر محرک ها، پنداشت ها و برداشت هایش از محیط رفتار خود راتنظیم و شکل می بخشد. هرگونه نارسایی در عملکرد خانواده تاثیرات نامطلوبی در بهنجار نمودن فرزندان ایجاد می کند(ساروخانی، 1370). این ادراک ها می توانند به صورت طرحواره های ناسازگار اولیه بازنمایی هایی از محیط پیرامون پدید آورند که در صورت ناخوشایندی آنها، فرد را در معرض انواع آسیب ها قرار می دهد(استین برگ ، 2000 ؛ مارشانت ، 2001).بیشترین افراد ناسازگار و مسئله دار، وابسته به خانواده های آسیب دیده هستند و فرزندانی که مربوط به خانواده های پر کشمکش می باشند به سبب عدم برخورداری از آرامش روانی و عدم تمرکز و آشفتگی بیشتر در معرض رفتارهای ناسازگارانه قرار دارند(بارلو، 1992 ؛ به نقل از زارع مقدم، 1385). به عبارت دیگر,عامل تامین نیازهای اساسی انسانی و تعادل روانی و عاطفی در افرادخانواده است.موقعیت کودک در خانواده، نحوه ی ارتباط والدین و یا سایر وابستگان بااودر شکل گیری شخصیت وی نقش دارند(جهانگیری،1383).
21. از سوی دیگر یکی از مهمترین مهارت ها که مشخصه بهنجاری و سازگازی فرد است، برخورداری از صفت خودکنترلی (خودنظارتی) است. خودکنترلی یعنی فرد کنترل رفتارها، احساسات و غرایز خود را با وجود برانگیختن برای عمل داشته باشد. یک نوجوان با خودکنترلی زمانی را صرف فکر کردن به انتخاب ها و نتایج احتمالی می کند و سپس بهترین انتخاب را می کند(فرایرز و هوفمن^[8]، 2009). مایر و سالووی^[9](2003) خودکنترلی را تحت عنوان کاربرد صحیح هیجان ها معرفی می نمایند و اعتقاد دارند قدرت تنظیم احساسات موجب افزایش ظرفیت شخصی برای تسکین دادن خود، درک کردن اضطراب ها افسردگی ها یا بی حوصلگی های متداول می شود. افرادی که به لحاظ خودکنترلی ضعیف اند، دائماً با احساس ناامیدی، افسردگی، بی علاقگی به فعالیت دست به گریبان اند، درحالی که افراد با مهارت زیاد در این زمینه با سرعت بیشتر می توانند نا ملایمات را پشت سرگذاشته و میزان مشخصی از احساسات را با تفکر همراه نموده و مسیر درست اندیشه را بپیمایند(صفری،1387). خودکنترلی به معنی سرکوب کردن هیجانات و احساسات نیست. برعکس خودکنترلی یعنی اینکه ما یک انتخاب برای چگونگی ابراز احساساتمان داریم و چیزی که مورد تاکید است، روش ابراز احساسات است به طوریکه جریان تفکر را تسهیل کند( گلمن^[10] ،1995 ،پارسا، 1380).
22. خودکنترلی از طریق فرایند روش های مقابله ای در سازگاری تاثیر خود را نشان می دهد. افرادی که می توانند هدف های واقع گرایانه را اولویت بندی کنند و در زمان تصمیم گیری میان عواطف و عقل تعادل برقرار کنند، خود کنترل هستند(آقایار وشریفی درآمدی، 1385). خودکنترلی بیانگر میزان مطابقت ویژگی های رفتاری خود با شرایط و موقعیت موجود است(کریتنر و کینیکی^[11]، 2007). چندین مطالعه اثر خودکنترلی را در محل کار بررسی کرده و به این نتیجه رسیده اند که افراد با خودکنترلی بالا بیشترین مهارت اجتماعی را دارند(دای و کلیدوف^[12]، 2003).
23. باتوجه به مطالب ذکرشده,پزوهش حاضر در پی پاسخگویی به این سوالاست .
24. سوال پژوهش :آیا بین خودکنترلی وعملکردخانواده باسازگاری دانش آموزان رابطه دارد؟
25.  
26. اهمیت و ضرورت موضوع مورد پژوهش
27. تبیین نظری یافته های پژوهش های انجام شده مبین آن خواهد بود که اثربخشی حمایت اجتماعی (حمایت اجتماعی می تواند در قالب عملکرد خانواده و گروه دوستان وهمتایان سنی نمود یابد) موجب افزایش سازگاری نوجوانان و جوانان با موقعیت های فشارزای جدید می گردد. هرچه نوجوانان و جوانان احساس حمایت اجتماعی بیشتری کنند، به همان نسبت بهتر می توانند خود را با موقعیت جدید سازگار نمایند. عملکردخانواده تسهیل کننده مرحله گذار و انتقال نوجوانان و جوانان به محیط جدید است و به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم موجب افزایش سازگاری آنان  می گردد.
28. همچنین مبانی نظری مبین آن است که عملکرد خانواده همچون سازگاری دارای ابعاد و مؤلفه های مختلفی است و جنبه های گوناگون آن موجب ارتقاء سازگاری با موقعیت جدید می گردد. بنابراین مطالعات درباره ابعاد و سازوکار سازگاری و عوامل فردی و اجتماعی موثر بر آن در این زمینه بسیار یاری رسان است. نگرانی های موجود در مورد نوجوانان و جوانان باعث شده که رفتار ناسازگار اجتماعی مورد بحث قرار گیرد و گروه کثیری از مشکلات زمینه ای در پیدایش این رفتارها مورد بررسی قرار گیرد. علاوه بر آن، ضرورت پژوهش حاضر آن است که بدون داشتن اطلاعات لازم در مورد سازوکار عملکرد رفتار ناسازگارانه و عوامل زمینه ای در شکل گیری این رفتارها  نمی توان برنامه آموزشی و درمانی درستی برای آنان تدوین نمود.  بنابراین این مطالعه در راستای تبیین رابطه خودکنترلی و عملکرد خانواده با سازگاری اجتماعی دانش آموزان انجام می گیرد و با استفاده از نتایج به دست آمده می توان برنامه های آموزشی مناسبی را تدارک دید، به علاوه می توان با اعلام نظر و گزارش نتایج نهایی طرح به متخصصین و مسئولین، جهت مطالعه موثر پیرامون ناسازگاری های دانش آموزان و عوامل محیطی موثر بر ناسازگاری، جهت ارتقاء سلامت روانشناختی دانش آموزان اشاره نمود. همچنین دست آورد های این طرح می تواند برای فعالیت های فرهنگی، آموزشی و روانشناختی مورد استفاده کسانی قرار گیرد که با دانش آموزان سروکار دارند. بنابراین وزارت آموزش و پروش، مدارس، کلینیک ها ی مشاوره و روانشناسی و مراکز مشاوره خانواده می توانند از نتایج این پژوهش استفاده نمایند.