پایان نامه مشکل جدایی در نظریه­ های انسجام صدق و توجیه از نظر پویمن و پولاک و هارمان

دانشکده الهیات و معارف اسلامی

 پایان­نامه کارشناسی ارشد

 عنوان:

مشکل جدایی در نظریه­ های انسجام صدق و توجیه از نظر پویمن، پولاک و هارمان

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات: 321  صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

معرفت شناسی یکی از اصلی ترین و مهمترین شاخه­های فلسفه تحلیلی است. معرفت شناسان توجیه و صدق را از شرایط لازم مهم برای معرفت تلقی می­کنند. نظریه­های انسجام صدق و توجیه برای ارائه تبیینی از مؤلفه صدق و توجیه طرح شده اند. به عقیده برخی معرفت شناسان، مشکل اساسی نظریه­های انسجام گرایی در صدق و توجیه، مشکل جدایی است. این پایان نامه به بررسی و ارزیابی این مشکل اختصاص یافته است. گزارشی از نظریه­های انسجام صدق و توجیه ارائه می­کنم و پس از تبیین تحلیلی تقریرهای مختلف مشکل جدایی در نظریه­های انسجام صدق و پاسخ­های انسجام گرایان به این تقریرها، به بررسی این مشکل در نظریه­های انسجام توجیه با تکیه بر تحلیل پویمن، پولاک و هارمان می­پردازم. مهم ترین تقریر مشکل جدایی بر نظریه­های انسجام صدق و توجیه، گسست باور از واقعیت است. تقریرهای دیگر از این اشکال از لوازم این تقریر هستند. از این رو، با ارزیابی این تقریر، تکلیف تقریرهای دیگر مشکل جدایی مستقیم یا غیر مستقیم روشن می­گردد. پس از تحلیل و ارزیابی دیدگاه­های مختلف راجع به مشکل جدایی، به این نتیجه می­رسیم که این اشکال به انسجام گرایان وارد می­گردد، آنهم نه از این حیث که انسجام گرا هستند، بلکه از این حیث که درون گرا اند، لذا این اشکال عیناً به خود مبناگرایان درون گرا وارد است. برون گرایان به این موضوع نپرداخته اند یا اصلاً دشواری این مشکل برایشان مطرح نمی­گردد. در نهایت، نشان می­دهم که می­توان از نظریات درون گرا در مقابل مشکل جدایی دفاع کرد. لازمه­ی این دفاع تفکیک واقعیات بیرونی از واقعیات درباره حالات ذهنی است. درون گرایان شاهد خوبی برای ارتباط توجیه­ای باورهای خویش با واقعیات خارج در مقابل بدیل­های مفروض دیگر دارند، هر چند این ارتباط یقینی نیست. اما در اشکال گسست، در خصوص حالات ذهنی غیر شناختی، این اشکال بخصوصه به نظریه­های انسجام در مورد باورهای حاصل از این حالات وارد است. به نظر می­رسد در توجیه این باورها نظریات مبناگرایی نیز دچار نقیصه اند، از این رو، نظریه­ای جدید در باب توجیه این باورها پیشنهاد می­کنم.

واژگان کلیدی: مشکل جدایی، انسجام گرایی، صدق، توجیه، درون گرایی، حالات ذهنی غیر شناختی.

فهرست

مقدمه و کلیات.. 1

بیان مسأله تحقیق.. 2

اهمیت موضوع. 4

پرسش اصلی تحقیق.. 4

پرسش­های فرعی تحقیق.. 4

فرضیه­های تحقیق.. 5

روش تحقیق.. 6

پیشینه مسأله. 6

نگاهی گذارا به تحقیق پیش رو. 6

بخش اول: نظریه انسجام صدق و توجیه. 8

فصل اول: نظریه انسجام صدق. 9

1-1. مقدمه. 10

1-1-1. جغرافیای مسئله صدق. 10

2-1-1. تفکیک مسائل در باب صدق. 11

3-1-1. حوزه­های مرتبط با مسئله صدق. 14

4-1-1. جایگاه نظریه انسجام در هندسه نظریات صدق. 15

5-1-1. نظریه مطابقت صدق. 19

2-1. نظریه انسجام صدق. 21

1-2-1. مقدمه. 21

2-2-1. تقریر نظریه­های انسجام صدق. 24

3-2-1. گذر از نظریه مطابقت به نظریه انسجام صدق. 28

1-3-2-1. مسیر متافیزیکی برای انسجام گرایی.. 29

1-1-3-2-1. ذو مراتب شدن صدق در مسیر متافیزیکی.. 30

2-3-2-1. مسیر معرفت شناختی برای انسجام گرایی.. 30

1-2-3-2-1. استدلال یانگ بر نظریه انسجام صدق. 32

فصل دوم: نظریه انسجام توجیه. 36

1-2. مقدمه. 37

1-1-2. توجیه. 37

2-1-2. مفهوم توجیه معرفتی.. 39

3-1-2. درون گرایی و برون گرایی.. 46

1-3-1-2. درون گرایی.. 47

2-3-1-2. برون گرایی.. 49

4-1-2.  ساختار توجیه معرفتی.. 50

1-4-1-2.  مشکل تسلسل.. 51

5-1-2. مبناگرایی.. 53

1-5-1-2. خطوط کلی مبناگرایی.. 53

2-5-1-2. پاسخ به مشکل تسلسل.. 56

2-2. انسجام گرایی.. 56

1-2-2. مقدمه. 56

2-2-2. توصیف استعاره­ای انسجام گرایی.. 58

3-2-2. توصیف سلبی انسجام گرایی.. 62

4-2-2. پاسخ به مشکل تسلسل.. 64

5-2-2. توصیف ایجابی انسجام. 65

1-5-2-2. نسبت انسجام. 66

1-1-5-2-2. سازگاری منطقی.. 66

2-1-5-2-2. سازگاری احتمالی.. 67

3-1-5-2-2. روابط تبیینی.. 68

2-5-2-2. نظام باور. 71

1-2-5-2-2. کل گرایی.. 72

2-2-5-2-2. جزء گرایی.. 73

6-2-2. صورت بندی نظریه انسجام. 74

7-2-2. رده بندی نظریه­های انسجام گرایی.. 77

1-7-2-2. نظریه­های سلبی و ایجابی انسجام. 77

2-7-2-2. نظریه­های خطی و کل گرایانه انسجام. 79

بخش دوم: مشکل جدایی در نظریه­های انسجام صدق و توجیه. 82

درآمدی بر مشکل جدایی.. 83

فصل سوم : مشکل جدایی در نظریه­های انسجام صدق. 86

1-3. مقدمه. 87

2-3. اشکال نسبیت صدق. 88

1-2-3. پاسخ بلانشارد. 89

2-2-3. پاسخ واکر. 90

3-2-3. پاسخ آلکوف.. 91

3-3. اشکال امکان صدق نظام­های متعارض… 93

1-3-3. پاسخ بلانشارد. 94

4-3. اشکال عدم تبیین تجربه. 94

1-4-3. پاسخ واکر. 95

2-4-3. بیان جانسون. 96

5-3. اشکالِ صدقِ یک باور در دو نظام متعارض… 97

1-5-3. پاسخ بلانشارد. 98

6-3. اشکال امکان عدم تمیّز بین خواب و بیداری.. 100

1-6-3. پاسخ بلانشارد. 101

7-3. اشکال تعیین.. 101

1-7-3. سخن برادلی.. 104

1-1-7-3. نقد بلانشارد بر برادلی.. 105

2-1-7-3. نقد رشر بر بلاشارد. 106

3-1-7-3. نقد هاک بر نقد رشر. 107

2-7-3. پاسخ انسجام گرایان به اشکال تعیین.. 108

3-7-3. اشکال واکر به پاسخ انسجام گرایان. 109

4-7-3. پاسخ یانگ به واکر. 113

1-4-7-3. استدلال بر عدم امکان فرض نظام­های متعارضِ منسجم از منظر شناسا 115

8-3. مخالفت با فهم عرفی.. 119

1-8-3. پاسخ واکر. 119

9-3. اشکال تاگارد. 120

1-9-3. پاسخ یانگ به اشکال تاگارد. 122

10-3. اشکال تعالی.. 123

1-10-3. پاسخ واکر. 124

2-10-3. پاسخ یانگ… 125

11-3. اشکال مک گین.. 126

1-11-3. پاسخ یانگ به اشکال مک گین.. 127

فصل چهارم: مشکل جدایی در نظریه­های انسجام توجیه. 129

1-4. مقدمه. 130

2-4. اشکال نظام­های بدیل.. 131

1-2-4. تقریر اول. 131

2-2-4. تقریر دوم. 134

3-2-4. تقریر سوم. 136

3-4. تحلیل پویمن راجع به اشکال نظام­های بدیل.. 138

1-3-4. پاسخ بلانشارد. 138

2-3-4. پاسخ پویمن به بلانشارد. 139

3-3-4. پاسخ لرر. 140

1-3-3-4. بیان کلی نظریه لرر. 140

4-3-4. پاسخ پویمن به لرر. 144

5-3-4. پاسخ بونجور. 148

1-5-3-4. بیان کلی نظریه بونجور. 148

6-3-4. پاسخ پویمن به بونجور. 153

4-4. مشکل گسست توجیه باور از واقعیت.. 156

1-4-4. تقریر اول. 158

2-4-4. تقریر دوم. 160

5-4. تحلیل و ارزیابی پولاک از اشکال گسست توجیه باور از واقعیت.. 162

1-5-4. مقدمه. 162

2-5-4. تحلیل و ارزیابی پولاک.. 164

3-5-4. نظریه نهایی پولاک.. 170

6-4. اشکال عدم لحاظ تجارب تجربی در توجیه. 173

7-4. تحلیل هارمان در رابطه با اشکال عدم لحاظ تجارب ادراکی در توجیه. 175

1-7- 4. خطوط کلی نظریه انسجام توجیه هارمان. 175

2-7-4. پاسخ هارمان به اشکال عدم لحاظ تجارب ادراکی در توجیه. 178

فصل پنجم: تحلیل و ارزیابی مشکل جدایی در نظریه­های انسجام صدق و توجیه. 182

1-5. مقدمه. 183

2-5. محل نزاع در مشکل جدایی.. 184

3-5. دامنه مشکل جدایی.. 190

4-5. ارزیابی مشکل جدایی در نظریه انسجام صدق و توجیه. 194

1-4-5. مقدمه. 194

2-4-5. بررسی مشکل جدایی  نظریه انسجام در اشکال تعیین.. 195

3-4-5. ارزیابی پاسخ انسجام گرایان. 199

4-4-5. تحلیل مشکل جدایی در خصوص حالات ذهنی غیر شناختی.. 206

1-4-4-5. استدلالات انسجام گرایان بر عدم لحاظ حالات ذهنی غیر شناختی در توجیه. 208

1-1-4-4-5. استدلال اول. 208

2-1-4-4-5.پاسخ مبناگرایان به استدلال اول. 210

3-1-4-4-5. پاسخ حلی نگارنده به استدلال اول. 210

4-1-4-4-5. استدلال دوم. 212

5-1-4-4-5. راهکار هاک برای حل مشکل استدلال دوم. 213

6-1-4-4-5. اشکال نگارنده به راهکار هاک.. 214

7-1-4-4-5. پاسخ مبناگرایان به استدلال دوم. 216

8-1-4-4-5. استدلال سوم. 217

9-1-4-4-5. پاسخ نگارنده به استدلال سوم. 218

10-1-4-4-5. پاسخ مبناگرایان به استدلال سوم. 219

11-1-4-4-5. استدلال چهارم. 222

12-1-4-4-5. پاسخ فلدمن و کونی به استدلال چهارم. 225

13-1-4-4-5. اشکال نگارنده به پاسخ­های فلدمن و کونی.. 227

14-1-4-4-5.  تحلیل نهایی نگارنده در ارزیابی نقش حالات ذهنی غیر شناختی در توجیه و پاسخ به اشکال چهارم براساس آن. 230

1-14-1-4-4-5. پاسخ به اشکال چهارم بر اساس نظریه پولاک.. 231

2-14-1-4-4-5. تحلیل مسأله و اشکال نگارنده به پولاک و مبناگرایان. 234

3-14-1-4-4-5. حل مشکلات توجیه باورهای ادراکی در پرتو نظریه­ای جدید در باب توجیه این باورها 237

5-5. اشکال اصلی در مشکل جدایی در نظریه­های انسجام توجیه. 245

6-5. ارزیابی تحلیل هارمان راجع به اشکال عدم لحاظ تجارب ادراکی.. 246

7-5. ارزیابی تحلیل پولاک راجع به مشکل گسست توجیه باور از واقعیت.. 248

1-7-5. اشکال گسست توجیه باور از واقعیت بر نظریه مبناگرایی.. 253

2-7-5. اشکال نظام­های بدیل بر نظریه مبناگرایی.. 253

8-5. ارزیابی تحلیل پویمن راجع به اشکال نظام­های بدیل.. 254

9-5. ناکامی نظریات درون گرا از پاسخ گویی به مشکل جدایی.. 256

10-5. حل مشکل جدایی از طریق تقریر نظریه انسجامی برون گرا در توجیه. 259

1-10-5. اثبات برون گرایی.. 260

2-10-5. اثبات نظریه انسجام برون گرا 268

1-2-10-5. طرد باورهای پایه. 268

2-2-10-5. نحوه توجیه. 268

11-5. ارزیابی حل مشکل جدایی از طریق تقریر نظریه­های برون گرا در توجیه. 269

1-11-5. اشکال به نظریه انسجام برون گرا 269

2-11-5. اشکال به نظریه­های برون گرا برای حل مشکل جدایی.. 271

12-5. دفاع از درون گرایی در مواجهه با مشکل جدایی.. 273

نتیجه گیری و پیشنهادات.. 278

مقدمه. 279

برخی نتایج تحقیق در مشکل جدایی.. 279

پیشنهادات.. 290

منابع. 291

واژه­نامه. 299

پایان نامه موضع فخر رازی در دلالت آیات امامت و ولایت حضرت علی

پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد

عنوان:

موضع فخر رازی در دلالت آیات امامت و ولایت حضرت علی

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات: 263  صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

آیا در قرآن کریم آیاتی دالّ بر انتصاب امام از سوی خداوند متعال وجود دارد؟ علماء امامیه معتقدند که خداوند دانای حکیم، امام را به عنوان ادامه‌دهنده مأموریت جهانی و جاودانه پیامبر خاتم9 منصوب کرده است؛تا با حفظ،تفسیر و اجرای دقیق احکام الهی،باعث وحدت و مانع از تفرقه دینی و اجتماعی مسلمین شده، مردم را هدایت و به سعادت دنیوی و اُخروی برساند.تفسیر صحیح و اجرای دقیق احکام نیز از طریق علم کامل و عصمت امام میسّر است و فقط خداوند متعال،عطا‌کننده علم و عصمت به امام و آگاه از این اوصاف در وجود امام است؛بنابراین تنها اوست که امام را منصوب می‌کند.از اینرو خداوند برای اعلام انتصاب امام و وجوب اطاعت مردم از او، در آیاتی از قرآن به این موضوع مهم پرداخته و جهت صیانت قرآن از تحریف به زیاد و کم‌شدن و نیز کشته‌شدن ائمه: از ذکر نام آنها خودداری فرمود.بنابراین با بیان شرایط ویژه و منحصر‌به‌فردی،به بیان موضوع امامت پرداخته و وظیفه تبیین آیات و تعیین و معرفی مصداق امام را بر عهده پیامبر حکیم گذاشته است.پیامر9 نیز به اقتضای وظیفه الهی خود، جانشین خود را برای مردم معرفی و واجب‌الطاعه نمود.

در مقابل علماء اهل سنت؛از جمله فخر رازی؛ معتقدند که روش‌های مختلف انتخاب خلفاء بعد از پیامبر9،دلیل بر انتخابی‌بودن امام توسط مردم و عدم انتصاب او توسط خداوند بوده و وجود شرایطی از قبیل علم کامل ،عصمت و افضل‌بودن را شرط امامت ندانستند.از اینرو قائلند نصّ قرآنی بر امامت خلفاء وجود ندارد.آنها بر ادعای شیعه مبنی بر دلالت آیات امامت و ولایت بر امامت حضرت علی7 خدشه وارد کرده و امامت آن حضرت را انکار کردند.

وجود الفاظ با معانی خاص،ترتیب چینش کلمات،عبارات و جملات موجود در آیه ،نوع ارتباط آیه محل بحث با آیات قبل و بعد و نیز آیات مرتبط در دیگر سور،زمان نزول آیه ،شأن نزول و روایات معتبر با سلسله اسناد صحیح از فریقین  از یک سو و تبیین نتایج فاسد و مخالف آیات،روایات و عقل سلیم؛که حاصل ادعا و ادله فخر رازی است از سوی دیگر، دلایل محکمی بر رد ادعای فخر رازی و اثبات ادعای ما در موضوع ولایت حضرت امام علی7 است.

فهرست مطالب

چکیده………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ج‌

فصل اول:کلیات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 12

1.طرح تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 12

1-1.بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12

1-2.علت انتخاب موضوع………………………………………………………………………………………………………………………………. 13

1-3.سابقه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………… 13

1-4.ضرورت واهمیت موضوع…………………………………………………………………………………………………………………………. 14

1-5.فواید پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………. 14

1-6.سوال اصلی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

1-7.سوا­‌‌ل­های فرعی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

1-8. فرضیه­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

1-9. پیش­فرض­های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………… 15

1-10. اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

1-11. روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………….. 16

1-12.نوآوری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………. 16

1-13. نتایج علمی و عملی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………… 16

1-14.سازماندهی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………… 16

2. مفهوم شناسی «ولی» و«ولایت»………………………………………………………………………………………………………………………… 18

2-1. معنای لغوی ولی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-2.معنای لغوی ولایت…………………………………………………………………………………………………………………………………. 20

2-3.کاربردهای قرآنی واژه ولی……………………………………………………………………………………………………………………….. 22

2-4.ولایت در اصطلاح………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-4-1.ولایت در علم کلام………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-4-2.ولایت در علم فقه…………………………………………………………………………………………………………………………… 23

2-4-3. ولایت درعلم عرفان……………………………………………………………………………………………………………………….. 24

2-4-4. ولایت در علم تفسیر قرآن…………………………………………………………………………………………………………………. 24

2-5.اقسام ولایت………………………………………………………………………………………………………………………………………… 25

3.مفهوم شناسی امام:……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 26

3-1.معنای لغوی………………………………………………………………………………………………………………………………………… 26

3-2.کاربرد لفظ امام در قرآن…………………………………………………………………………………………………………………………… 27

بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 27

3-3.معنای اصطلاحی امام……………………………………………………………………………………………………………………………… 28

3-3-1.امامت از نظر امامیه………………………………………………………………………………………………………………………. 28

2-3-3.امامت از دیدگاه اهل سنت………………………………………………………………………………………………………………….. 29

3-3-3.تفاوت علماء امامیه با اهل سنت در مفهوم امامت………………………………………………………………………………………. 30

3-3-4 .ریشه تناقض شیعه وسنی در ابعاد بحث امامت…………………………………………………………………………………………. 31

4. ضرورت امامت……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 31

4-1.دلیل عقلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 31

4-1-1.برهان لطف…………………………………………………………………………………………………………………………………. 31

4-1-1-1.دلایل وجوب لطف بر خداوند……………………………………………………………………………………………………….. 34

4-1-1-2.تبیین لطف بودن امام……………………………………………………………………………………………………………….. 35

4-2.ادله نقلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 35

4-2-1.آیات…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 35

4-2-2. روایات……………………………………………………………………………………………………………………………………… 37

5.امامت موضوع علم کلام است یا فقه………………………………………………………………………………………………………………………. 39

5-1. اهل تسنن………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 39

5-2. امامیه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 40

5-3.نظر مطلوب(نهایی)………………………………………………………………………………………………………………………………… 41

6.امامت از اصول دین یا اصول مذهب………………………………………………………………………………………………………………………. 41

7. وظایف امام………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 43

7-1. وظایف امام از دیدگاه اهل سنت………………………………………………………………………………………………………………….. 43

بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 44

7-2.وظایف امام از دیدگاه امامیه………………………………………………………………………………………………………………………. 45

8 .ویژگی­های امام……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 46

8-1. ویژگی­های امام از دیدگاه اهل سنت……………………………………………………………………………………………………………… 46

بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

8-2. ویژگی­های امام از دیدگاه امامیه…………………………………………………………………………………………………………………. 50

8-2-1.عصمت……………………………………………………………………………………………………………………………………… 50

8-2-2.افضل بودن………………………………………………………………………………………………………………………………….. 58

8-2-3.علم………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 60

8-2-4. نصب الهی…………………………………………………………………………………………………………………………………. 66

9.نتیجه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 70

فصل دوم:فخر رازی؛زندگی و تطوّر علمی……………………………………………………………………………………………………………………… 72

1.زندگی فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 72

1-1. ولادت و نسب……………………………………………………………………………………………………………………………………… 72

1-2.ویژگی­های شخصیتی………………………………………………………………………………………………………………………………. 72

1-3. مذهب فقهی و مکتب کلامی فخر رازی………………………………………………………………………………………………………….. 73

1-3-1. اهل بیت : در مفاتیح الغیب و شیعه‌بودن فخر رازی…………………………………………………………………………………………. 73

بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 74

1-4 .وفات فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 75

2. 2. تطور علمی فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

2-1. اساتید فخر…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 75

2-2.شاگردان فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………………… 76

2–3.جایگاه علمی فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………… 76

2–4.سفرهای علمی فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………… 77

2–5. تألیفات فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………………… 77

2-6.اوضاع اجتماعی عصر فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………… 78

3.نگاهی به تفسیر مفاتیحالغیب(تفسیر کبیر)فخر رازی…………………………………………………………………………………………………….. 78

3-1.نقص و تکمیل مفاتیح الغیب……………………………………………………………………………………………………………………….. 78

3-2.انگیزه نگارش مفاتیح الغیب……………………………………………………………………………………………………………………… 80

3-3.ویژگی­های مفاتیح الغیب………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

3-4. شیوه تنظیم و نگارش مفاتیح الغیب……………………………………………………………………………………………………………… 82

3-5.مفاتیح الغیب در گفتار عالمان…………………………………………………………………………………………………………………….. 83

3-6. روش و گرایش فخر رازی در تفسیر مفاتیح­الغیب……………………………………………………………………………………………… 85

3-7.مصادر و منابع مفاتیح‌الغیب………………………………………………………………………………………………………………………. 86

3-8.تاثیر مفاتیح‌الغیب بر تفاسیر دیگر………………………………………………………………………………………………………………… 87

1-4.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 88

فصل سوم: فخر رازی و آیات بیانگر ولایت حضرت علی7……………………………………………………………………………………………………. 89

1. آیه تبلیغ‏……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 90

1-1.تبیین آیه با توجه به کلمات،عبارات و سیاق آن………………………………………………………………………………………………….. 91

1-2. تبیین آیه با توجه به شأن نزول و حقایق تاریخی………………………………………………………………………………………………… 99

1-3.تحلیل آیه با توجه به سایر آیات مرتبط با مقصود آیه………………………………………………………………………………………….. 100

1-4.موضع فخر رازی نسبت به دلالت آیه تبلیغ بر ولایت حضرت علی 7……………………………………………………………………….. 103

1-4-1.حفظ جان؛علت تأخیر و ترس پیامبر9 در ابلاغ پیام مهم الهی…………………………………………………………………………. 103

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 103

دلایل عدم بیم پیامبر 9 در ابلاغ پیام الهی به خاطر حفظ جان………………………………………………………………………………. 103

1-4-2. منظور از «ما اُنزِلَ»، تمام رسالت……………………………………………………………………………………………………… 106

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 107

دلایل عدم دلالت «ما‌اُنزِلَ» بر تمام رسالت…………………………………………………………………………………………………… 107

1-4-3.حفظ پیامبر از شرّ یهود و نصاری………………………………………………………………………………………………………. 109

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 110

دلایل عدم دلالت آیه بر وجود خطر یهود و نصاری………………………………………………………………………………………….. 110

1)ناسازگاری با سیاق آیه………………………………………………………………………………………………………………… 110

2)عدم ترس پیامبر9 در ابلاغ امر الهی به خاطر حفظ جان……………………………………………………………………………. 114

1-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 117

2. آیه اکمال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 119

2-1. بررسی و تبیین کلمات و عبارات آیه…………………………………………………………………………………………………………… 121

2-2.تبیین آیه با شأن نزول آن………………………………………………………………………………………………………………………… 126

2-3.تبیین آیه با مسائل موجود جامعه مسلمین………………………………………………………………………………………………………. 127

2-4. موضع فخر رازی در دلالت آیه اکمال بر ولایت حضرت علی7……………………………………………………………………………… 130

2-4-1. اکمال دین یعنی کامل کردن احکام و تسلّط اسلام……………………………………………………………………………………….. 131

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 131

دلایل عدم تسلّط مطلق و دائمی مسلمین بر تمام کفار……………………………………………………………………………………. 131

2-4-2.مقصود از واژه«الیوم»؛واژه‌ای مجازی یا روز عرفه…………………………………………………………………………………. 132

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 133

1)عدم وجود قرینه بر مجازی بودن واژه«الیوم»…………………………………………………………………………………………… 133

2)عدم نزول آیه در روز عرفه……………………………………………………………………………………………………………….. 133

2-4-3.یأس کافران به دلیل نا‌امیدی کفار از حلال‌کردن پلیدی‌ها و نیز غلبه اسلام…………………………………………………………… 137

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 137

1)عدم توانایی کفار در حلال‌کردن گوشت‌های حرام؛تکوینی است یا تشریعی……………………………………………………………… 137

2)عدم غلبه مطلق و دائمی مسلمین بر کفّار………………………………………………………………………………………………… 138

2-4-4.اکمال دین؛یعنی صدور احکام کامل و ابدی در آخر بعثت……………………………………………………………………………….. 139

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 139

کامل بودن دین ؛یعنی جایگزینی رکنی با فقدان یکی از ارکان دین………………………………………………………………………….. 139

2-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 141

3.آیه اولوالأمر…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 144

3-1.تبیین کلمات و عبارات آیه……………………………………………………………………………………………………………………….. 145

3-1-1.دیدگاه‌ها در مورد مصادیق اولوا‌الأمر…………………………………………………………………………………………………… 147

3-1-2.مصادیق حقیقی اولوا‌الأمر………………………………………………………………………………………………………………. 148

3-2. تبیین آیه با شأن نزول آیه………………………………………………………………………………………………………………………. 149

3-3.تبیین و تفسیر آیه با آیات تطهیر و ولایت………………………………………………………………………………………………………. 149

3-4.موضع فخر رازی درباره دلالت آیه اولوا‌الأمر بر امامت حضرت علی7…………………………………………………………………….. 151

3-4-1.مصداق اولوا‌الأمر،اهل حل و عقد امت و حجیت اجماع……………………………………………………………………………….. 151

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 152

1)اشتباه فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………. 152

2)نکته‌ای دقیق و اعتراف فخر رازی……………………………………………………………………………………………………. 153

3)دلایل عدم دلالت آیه بر اهل‌حل‌و‌عقد…………………………………………………………………………………………………… 153

4)عدم عصمت اهل‌حل‌و‌عقد………………………………………………………………………………………………………………. 155

5)عدم صدق اولوا‌الأمر معصوم بر اهل حلّ‌وعقد……………………………………………………………………………………….. 155

6)عدم حجیت اجماع امت………………………………………………………………………………………………………………… 157

3-4-2.دلایل فخر رازی بر عدم دلالت آیه بر مدعای روافض ؛یعنی شیعیان…………………………………………………………………. 157

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 158

1)شناخت،لازمه ضروری انجام و اطاعت هر عمل مطلق و مقید…………………………………………………………………. 158

2)اعترافی از  فخر رازی در مخالفت با ادعای وی……………………………………………………………………………….. 163

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 165

1)انواع کاربرد لفظ جمع در معنای مفرد……………………………………………………………………………………………….. 165

2)عدم دلالت اجتماع افراد بر عصمت آنها……………………………………………………………………………………………… 168

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 169

1)جواب نقضی……………………………………………………………………………………………………………………………. 169

2)آیه در مقام بیان مرجعیت قرآن و سنت و نه بیان مصداق اجرایی حلّ اختلاف…………………………………………………….. 169

3)اشکالات اساسی نظر فخر رازی………………………………………………………………………………………………………. 171

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 173

1)عدم دلالت اولوا‌الأمر بر خلفاء راشدین و علماء…………………………………………………………………………………….. 173

2)عدم دلالت آیه بر فرماندهان و سلاطین……………………………………………………………………………………………….. 174

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 175

3-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 177

4.آیه ولایت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 178

4-1. تبیین آیه از طریق کلمات و عبارات آن………………………………………………………………………………………………………… 178

4-2.تبیین آیه از طریق شأن نزول آیه………………………………………………………………………………………………………………… 182

4-3. تبیین آیه از طریق دیگر آیات…………………………………………………………………………………………………………………… 184

4-4.موضع فخر رازی نسبت به دلالت آیه ولایت بر امامت حضرت علی7………………………………………………………………………. 190

4-4-1.دلالت آیه بر عموم مؤمنین………………………………………………………………………………………………………………. 190

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 191

1)نقص استدلال فخر رازی بر عمومیت آیه ولایت و دلایل آن…………………………………………………………………………….. 191

1-1)بی‌ارتباطی بین آیه مورد استناد فخر و آیه ولایت………………………………………………………………………………… 191

1-2) عدم دلالت آیه بر تمایز مؤمنان از منافقان با عبارت) یُقیمُونَ الصَّلاه و …(………………………………………………….. 192

4-4-2.منظور از مؤمنان؛ ابوبکر،علی7………………………………………………………………………………………………………… 193

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 193

دلالت آیه بر حضرت علی7…………………………………………………………………………………………………………………… 193

4-4-3.منظور از ) وَ هُمْ راکِعُونَ(؛خضوع،شرافت رکوع،حالت مؤمنین……………………………………………………………………… 194

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 194

ادله دلالت) وَ هُمْ راکِعُونَ(بر حالت رکوع نماز……………………………………………………………………………………………… 194

4-4-4.تقریر استدلال شیعه در بیان فخر رازی…………………………………………………………………………………………………. 195

4-4-5.نقد فخر رازی بر استدلال شیعه…………………………………………………………………………………………………………. 197

4-4-5-1.اشکال اول:عدم جواز حمل لفظ مشترک بر دو معنا در یک زمان………………………………………………………………………………….. 197

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 197

تقریر ناقص و منحرف استدلال شیعه از سوی فخر رازی………………………………………………………………………………….. 197

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 199

1)وحدت سیاق؛عامل اشتباه فخر رازی…………………………………………………………………………………………….. 199

2) ادله عدم ارتباط آیه ولایت با آیات قبل و بعد……………………………………………………………………………………. 200

4-4-5-2-2.دلیل دوم:عدم تصرّف علی7 در زمان پیامبر9…………………………………………………………………………… 201

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 202

ولایت بالفعل حضرت علی7 در زمان حیات پیامبر9……………………………………………………………………………….. 202

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 204

1)انواع حمل لفظ جمع بر فرد……………………………………………………………………………………………………….. 204

2)فخر رازی و حمل جمع بر مفرد………………………………………………………………………………………………….. 205

4-4-5-2-4.دلیل چهارم:تناقض در آیات………………………………………………………………………………………………. 207

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 207

1)عدم دلالت آیه54 بر ابوبکر………………………………………………………………………………………………………. 207

2)تناقض مدعا با عقیده فخر رازی…………………………………………………………………………………………………. 211

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 212

1)تمسک و احتجاج علی7به آیه بر امامت خود…………………………………………………………………………………….. 213

2)سوگند روز شورا………………………………………………………………………………………………………………….. 215

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 217

ولایت بلافصل حضرت علی 7بعد از پیامبر9……………………………………………………………………………………….. 217

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 218

دلالت آیه بر التزام مؤمنین به رهبری و ولایت مطلقه……………………………………………………………………………… 218

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 219

تناسب و تأکید منطقی آیات دلیل بر معنای تصرّف در امور………………………………………………………………………… 219

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 221

1)اتفاق دانشمندان بر حصر«انّما»…………………………………………………………………………………………………. 221

2)دلالت آیات مورد استناد فخر رازی بر حصر مطلق……………………………………………………………………………… 221

3)دلایل حصر مطلق در آیه ولایت…………………………………………………………………………………………………… 223

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 224

1)مغالطه فخر رازی و تحریف ظاهر آیه…………………………………………………………………………………………… 225

2)توجیه نامربوط و مشکل……………………………………………………………………………………………………………. 226

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 228

دلالت کامل آیه بر حضرت علی7………………………………………………………………………………………………………… 228

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 230

1)زکات اسمی عام برای واجب و مستحب…………………………………………………………………………………………. 230

2)عدم تعلّق زکات واجب بر انگشتر………………………………………………………………………………………………… 232

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 233

سائل فرستاده خدا و توجه به درخواست او توجه به خدا…………………………………………………………………………… 233

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 234

عدم صدق فعل کثیر بر اشاره…………………………………………………………………………………………………………. 234

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 235

زکات مستحبّی………………………………………………………………………………………………………………………… 235

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 235

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 236

4-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 238

نتایج پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 239

پیشنهاد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 245

کتابنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 24

1-1.بیان مسأله

بحث از ابعاد امامت ازقبیل چیستی،چرایی،چگونگی و کیستی و به معنای جانشینی پیامبراکرم9 بعد از وفات ایشان اولین و اختلاف­انگیزترین بحث در میان متکلمان و محققان اسلامی بوده است. امت اسلام بعد از پیامبر9  به دو مذهب اصلی و هر کدام از این مذاهب به تدریج به فرقه­های مختلفی منشعب شد؛علت اصلی این افتراق در بین مسلمانان بحث جانشینی بعد از رحلت پیامبر9 می­باشد.هریک از مذاهب و فرَق مسلمان برای اثبات ابعاد بحث امامت ادله­ای اقامه کرده و برآن پافشاری نموده­اند.مذهب تشیع با اقامه ­ادله عقلی و نقلی(آیات و روایات و تاریخ)چگونگی و کیستی خلیفه بعد از پیامبر9 را مخصوص عده خاصی(اهل­بیت معصوم پیامبر: )دانسته است.اما اهل تسنن خلافت بعد از پیامبر9 را مخصوص کسی ندانسته­ و به نظرآنان هرکسی که مورد اجماع و انتخاب مردم یا از طریق شورا،توافق اهل حل وعقد، غلبه و زور بر حاکمیت مردم مسلّط شده باشد ،به عنوان امام مسلمین و جانشین پیامبر9 است.

علماء امامیه به استناد آیاتی ازقرآن؛که به آیات امامت و ولایت مشهورند؛امام را ازطرف خدا منصوب دانسته و قائلند که مردم در تعیین امام هیچ نقشی را ندارند و این مقام برای تداوم هدایت مردم همانند مقام نبوت باید ازسوی خداوند ، مشخص و به وسیله پیامبر به مردم شناسانده شود.امّا در مقابل ؛ علمای اهل تسنن دلالت این دسته از آیات را بر امامت حضرت علی و اولاد معصومش: قابل قبول ندانسته و با ذکر شأن نزول­ها و دلایلی برادله علمای امامیه خدشه و شبهاتی را وارد نموده­اند و از قبول امامت و خلافت بلافصل حضرت علی و نیز اولاد معصومش : سرباز زده­اند.

یکی از علماء مشهور اهل سنت،فخررازی است.ایشان ضمن اعتراف به فضائل اهل­بیت: نسبت به دلالت آیات ولایت بر ولایت و امامت حضرت علی7 موضع دیگری گرفته است. سوال قابل طرح در این جستار این است که موضع فخر رازی درخصوص دلالت آیات ولایت بر ولایت امیرالمؤمنین علی7 چیست.