پایان نامه بررسی امکان تولید ماست پروبیوتیک غنی شده با پودر مالت

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد ((M.Sc

عنوان:

بررسی امکان تولید ماست پروبیوتیک غنی شده با

پودر مالت

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات:95   صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

عنوان                                                    

چکیده. 1

مقدمه. 2

فصل اول(کلیات)

1-1- پرسش اصلی تحقیق.. 5

1-2- محصولات لبنی تخمیری.. 5

1-3- ماست.. 7

1-3-1- تولید ماست.. 8

1-3-2- مشکلات و معایب ماست و راه حل‌های اصلاح آن. 9

1-3-2-1- طعم تلخی.. 9

1-3-2-2- طعم ماستی ـ مخمری.. 9

1-3-2-3-کپک زدگی.. 10

1-3-2-4- ترش شدن ماست.. 10

1-4- کشت‌های آغازگر در ماست.. 11

1-5- پروبیوتیک‌ها : 15

1-5-1- معیارهای اساسی در گزینش پروبیوتیک‌ها 17

1-5-2- جنس بیفیدوباکتریوم. 19

1-5-3- خواص سلامت بخش پروبیوتیک‌ها 20

1-5-4- برخی مواردی خواص سلامت بخش پروبیوتیک‌ها بر انسان. 21

1-6- پری بیوتیک‌ها (prebiotics) 21

1-7- مهم‌ترین محیط‌های کشت پروبیوتیک‌ها در ماست.. 22

1-8- دشواری‌‌های تولید ماست پروبیوتیک.. 23

1-8-1- شرایط تهیه کشت‌های پروبیوتیک (باکتری‌های آغازگر) 23

1-8-2- اسیدیته و pH فرآورده 24

1-9- الیگوساکاریدها 24

1-10- خواص حسی محصول نهایی.. 24

1-11- تولید ماست پروبیوتیک.. 25

1-12- مالت.. 25

1-12-1- ترکیبات شیمیایی جو. 26

1-12-2- خواص درمانی جو. 26

1-12-3- عصاره مالت جو. 28

1-12-4- پودر عصاره مالت و یبوست.. 29

1-12-5- پودرعصاره مالت و دیابت.. 30

1-12-6- پودرعصاره مالت و کاهش کلسترول. 30

1-12-7- پودر عصاره مالت و داروسازی.. 31

1-13- فرضیات موجود در این پژوهش… 31

فصل دوّم (مروری بر متون گذشته)

2-1- تاریخچه پروبیوتیک.. 33

2-2- گالاکتوالیگوساکاریدها 34

2-3- مطالعات انجام شده روی ماست و مالت.. 35

2-3-1-تاثیر عصاره مالت بر جیره غذایی گاوهای شیرده 35

2-3-2- استفاده از مالت جو در موش های دیابتی و تاثیر آن بر کاهش قند خون. 36

2-3-3-استفاده از مالت جو در افراد سالم و بیمار برای کاهش قند خون. 36

2-3-4- تاثیر انولین و الیگوفروکتوز بر رشد پروبیوتیک ها در ماست چکیده سین بیوتیک.. 36

2-3-5- کپسوله کردن لاکتوباسیلوس کازئی و تاثیر آن بر رشد پروبیوتیک ها 37

2-3-6- استفاده از جو در کنترل و تنظیم فاکتور های خونی.. 37

2-3-7- تاثیر عصاره مالت جو بر کاهش میزان چربی خون. 38

2-4- مروری بر نقش ترکیبات فراسودمند اگزوپلی ساکاریدهای باکتریایی در بهبود کیفیت فراورده‌های لبنی   39

2-5- بررسی افزودن پودر مالت جو بر خواص فیزیکی و بافتی کلوچه. 40

2-6- بررسی امکان سنجی استفاده از نوشیدنی مالت به عنوان حامل مناسب باکتری‌های پروبیوتیک.. 40

2-7- ارزیابی بیفیدوباکتریوم برای تولید بالقوه نوشیدنی پروبیوتیک بر پایه مالت.. 41

فصل سوّم (مواد و روش‌ها)

3-1- مواد و دستگاه‌ها 43

3-2- دستگاه‌های مورد استفاده 45

3-3- طرح آزمایش و آماده سازی نمونه‌ها 47

3-3-1- نوع روش تحقیق.. 48

3-3-2- ارزیابی آماری.. 49

3-4- چارت تولید ماست پروبیوتیک غنی شده با پودر مالت.. 49

فصل چهارم (نتایج)

4-1- نمودار تغییرات اسیدیته محصول در طول زمان نگهداری.. 51

4-2- نمودار تغییراتpH محصول در طول زمان نگهداری.. 52

4-3- نمودار رشد پروبیوتیک‌ها در محصول در طول زمان. 53

4-4- نمودار تغییرات ویسکوزیته محصول در طول زمان. 54

4-5- نمودار تغییرات بریکس… 55

4-6- نمودار تغییرات ماده خشک (SNF) محصول در طول زمان. 56

4-7- نمودار تغییرات خاکستر محصول در طول زمان. 57

4-8- روند چربی محصول در طول زمان. 58

4-1- جدول گزارش قند و فیبر نهایی.. 59

4-2- جدول فیبر نهایی.. 59

فصل پنجم (نتیجه‌گیری، بحث و پیشنهادات)

5-1- نتیجه. 61

5-2- بحث.. 62

5-3- پیشنهادات.. 63

منابع. 64

ضمائم و پیوست‌ها 74

Abstract. 79

عنوان                                                       فهرست جداول                                             صفحه

جدول 3-1- مواد مصرفی میکروبی و شیمیایی.. 43

جدول 3-2- دستگاه‌‌های مورد استفاده 45

جدول 4-1- : گزارش قند و فیبرن‌‌هایی.. 59

جدول 4-2 : فیبر نهایی.. 59

عنوان                                                  فهرست نمودار                                                  صفحه

نمودار 3-1- : چارت تولید ماست پروبیوتیک غنی شده با پودر مالت.. 49

نمودار 4-1 :  تغییرات اسیدیته (P<0.05) 51

نمودار 4-2 : تغییراتpH محصول در طول زمان نگهداری pH(p<0.05) 52

نمودار 4-3 : رشد پروبیوتیک‌‌ها(p<0.05) 53

نمودار 4-4 : نمودار تغییرات ویسکوزیته (p<0.05) 54

نمودار 4-5- : نمودار تغییرات بریکس Brix(p<0.05) 55

نمودار 4-6- : تغییرات ماده خشک (SNF) محصول در طول زمان. 56

نمودار 4-7- : نمودار تغییرات خاکستر محصول در طول زمان. 57

نمودار 4-8- : روند چربی محصول در طول زمان. 58

عنوان                                                   فهرست اشکال                                                 صفحه

شکل 1- : جار بی هوازی + پلیت پروبیوتیک.. 75

شکل 2- : پرگنه شمار 76

شکل 3- : بوته چینی.. 77

شکل 4- : ویسکوبار و هموژن. 78

 مقدمه :

نوع تغذیه هر ملتی، ارزش و مفهوم اقتصادی، سیاسی و بین المللی افراد و اهالی آن جامعه را مشخص می‌سازد. با آنکه در دهه‌های نخستین سده کنونی توجه دانشمندان بر شناخت عوامل موثر بر کمبود تغذیه بیشتر بوده و در دهه گذشته نیز پیشرفت‌های زیادی نیز در این زمینه به دست آمده است اما هنوز مطالعات بیشتری در این خصوص احساس می شود. در دنیای پیچیده کنونی سوء تغذیه و اثرات ناشی از آن بر زندگی افراد حایز اهمیت است در این پژوهش به تولید و بررسی امکان تولید ماست پروبیوتیک غنی شده با پودر مالت پرداخته شده که به اختصار به توضیح مواد اولیه آن می‌پردازیم:

ماست یک محصول شیری تخمیرشده نیمه جامد است که در اثر فعالیت میکروارگانیسم‌های آغازگر در شیر بوجود می آید. این میکروارگانیسم‌ها را تحت عنوان باکتری‌های اسید لاکتیک می نامند که مسئول تشکیل بافت، عطر و طعم موجود در ماست بوده و همچنین در دستگاه گوارش انسان عامل حفظ سلامتی انسان می باشد. ماست تا حدی به هضم و جذب برخی ترکیبات غذائی نیز کمک می‌کند مثلا اسید لاکتیک موجود در آن به جذب بهتر کلسیم کمک می‌‌کند و محیط مناسب بیولوژیکی را برای بهبود جذب کلسیم و ویتامین‌ها فراهم می‌‌آورد. باکتری‌های زنده ی مفید در ماست، به تولید آنزیم لاکتاز نیز می‌‌پردازند، آنزیمی که برای هضم قند شیر ضروری است و بسیاری از افراد به دلیل کمبود ترشح این آنزیم در روده، دچار عارضه عدم تحمل نسبت به قند شیر می‌شوند. ماست منبع بسیار خوب کلسیم، فسفر، روی و ویتامین‌های گروه ریبو فلاوین، اسید پانتوتنیک است. نسبت بین کلسیم و فسفر در ماست بسیار حائز اهمیت است و کلسیم موجود در ماست، در حفظ سلامت سلول‌های روده‌ای نیز مفید است[62].

با توجه به خواص تغذیه‌ای-رژیمی و دارویی (پیشگیری کننده و درمانی) پروبیوتیک‌ها نظیر پیشگیری از ابتلا به سرطان و کاهش رشد تومورها، پیشگیری و درمان انواع اسهال، جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های روده‌ای و امراض مربوط چون اسهال، یبوست و آلرژی، کاهش عفونت‌های دستگاه تناسلی در خانم‌ها یا درمان نسبی آن‌ها، بهبود عارضه عدم تحمل لاکتوز، کاهش کلسترول سرم خون، ساخت برخی از مواد مغذی افزایش بازده رشد در سال‌های اخیر اهمیت، مقبولیت و مصرف آن‌ها به صورت فرآورده‌های غذایی، کپسول‌ها و قرص‌ها در بسیاری از کشورهای جهان افزایش چشمگیر یافته است؛ طوریکه فرآورده‌های پروبیوتیک فراونی برای مصارف انسان ونیز حیوانات مزرعه و خانگی تولید و عرضه می‌شود [42 تا 52].

پودر مالت فراورده‌ای با ارزش تغذیه‌ای بالاست که از دانه ی جوی جوانه زده به دست می آید. در این فرآیند، جوی مخصوص مالت سازی تحت شرایط مناسب جوانه زده و بعد از مدت زمان مشخصی آن را خشک می‌کنند و از آن پودر تهیه می‌کنند. این پودر قابلیت‌هایی دارد که آن را تبدیل به یک ماده بسیار قوی و عالی برای مصارف گوناگون صنعتی و انسانی نموده است.

پودر مالت به علت دارا بودن قدرت دیاستیک و ویژگی‌های آنزیمی بالا، سرشار بودن از قندهای قابل تخمیر با قابلیت تجزیه و جذب سریع، با سطوح معنی داری از پروتئین و فیبر و میزان کمی‌چربی، عطر و طعم و قدرت طعم دهندگی آن و نیز ارزش تغذیه‌ای بالا موارد استفاده‌ای زیادی دارد [37].

با توجه به کمبود مواد غذایی با ارزش تغذیه‌ای بالا و سوء تغذیه در جامعه، لازم است تا مواد غذایی تولیدی تا حد امکان به صورت غنی شده و کامل به جامعه عرضه گردد. لذا این مسئله ما را بر آن داشت تا با توجه به توضیحاتی که به صورت جداگانه در مورد این سه ماده بسیار مغذی داده شد و با تلفیق آن‌ها، به یک ترکیب جدیدی از یکی از محصولات غذایی پرمصرف مانند “ماست پروبیوتیک غنی شده با پودر مالت” برسیم.

فصل اول

(کلیات)

1-1- پرسش اصلی تحقیق

با توجه به پرسش اصلی که در این پژوهش مطرح شد که آیا غنی سازی ماست با پودر مالت می‌تواند باعث افزایش زمان ماندگاری باکتری‌های پروبیوتیک گردد و در عین حال تاثیر مثبتی بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی، میکروبی و ارزش غذایی و خواص حسی )اورگانولپتیکی( آن داشته، و در نهایت امکان تولید یک ماست پروبیوتیک غنی شده را داشته باشیم در ابتدا به بررسی هر یک از مواد اولیه در این تحقیق می‌پردازیم :

1-2- فراورده های شیر تخمیری

طبق تعریف فدراسیون بین المللی شیر و فرآورده‌های آن (^[2]IDF)، شیرهای تخمیری فرآورده‌هایی هستند که از تخمیر شیر به وسیله فعالیت میکرو ارگانیسم‌های خاص، حاصل می‌شوند. این میکروارگانیسم‌ها باید در هنگام عرضه و مصرف به صورت زنده، فعال و در مقادیر نسبتاً زیاد موجود باشند. در ضمن بعد از تخمیر، جدا شدن فاز نباید در فرآورده مشاهده شود [5].

در شیرهای تخمیری مایع، دامنه pH می‌تواند از 2/3 تا 9/4 متغیر باشد. این نکته قابل توجه است که تفاوت شیرهای تخمیری مایع و ماست پروبیوتیک در متفاوت بودن خواص فیزیکوشیمیایی و رئولوژیکی آن‌ها است نه در ترکیب کشت پروبیوتیک[13].

شیرهای تخمیری نظیر ماست، از این جنبه با پنیر متفاوتند که در تولید آن‌ها آنزیم رنین مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و حالت قوام ایجاد شده در آن‌ها ناشی از اسیدی شدن شیر توسط باکتری‌های اسید لاکتیک است. ماست امروزه رایج‌ ترین و پر مصرف‌ ترین محصول لبنی تخمیری است [13].

بسیاری از محصولات تخمیری شیر، محتوی میکروارگانیسم‌های زنده می‌باشند. شیر اسیدوفیلوس، ماست و کفیر از شیرهای تخمیری محتوی باکتری‌های اسیدلاکتیک به تنهایی یا به همراه مخمرها و دیگر باکتری‌های تولیدکننده اسید لاکتیک و الکل می‌باشند. در آسیا، بسیاری از شیرهای تخمیری با استفاده از قارچ‌هایی نظیر آسپرژیلوس^[3]، ریزوپوس^[4]، موکور^[5]، نوروسپورا^[6] و موناسکوس^[7] تولید می‌شوند. گزارش شده که در شیرهای تخمیری مقدار اسیدفولیک افزایش و مقدار ویتامین B₁₂ کاهش می‌یابد [20].

نژاد میکروارگانیسم به کار رفته در شیرهای تخمیری روی ویژگی‌های مختلف این محصولات اثر می‌گذارد. عده‌‌ای از محققین اثرات فاکتورهای خاص روی ویژگی‌‌های رئولوژیکی محصولات شیری تخمیری را ارزیابی کردند. نتایج نشان داد که نوع نژاد کشت‌های آغازگر تجاری اثر معنی ‌داری روی سختی^[8]، چسبندگی ^[9]و ویژگی صمغی بودن^[10] فرآورده نهایی دارد [20].

طبق گزارشات اولیورا و همکاران (2002) در بسیاری از کشورهای آمریکای شمالی، اروپا و شرق آسیا طیف وسیعی از محصولات شیری تخمیری حاوی حداقل cfu/g 10⁶ از بیفیدوباکتریوم‌ها تولید می‌شود. بررسی‌ها نشان داده که مصرف روزانه محصولات شیری تخمیری به مدت حداقل 6 ماه، مقدار لیپوپروتئین با دانسیته بالا[11] را افزایش و موجب بهبود نسبت لیپوپروتئین با دانسیته بالا به لیپوپروتئین با دانسیته پائین^[12] می‌شود [27].

از مزایای دیگر شیرهای تخمیری، بهبود هضم لاکتوز، جلوگیری از اسهال، تنظیم سیستم ایمنی بدن، کاهش کلسترول خون و اثرات ضد سرطانی می‌‌باشد. همچنین مشخص گردیده که باکتری‌های موجود در شیرهای تخمیری اثرات آنتی ‌اکسیدانی روی انسان دارند [29].

سیتوکین‌ها در واکنش‌های بین باکتری‌‌های اسید لاکتیک و سیستم ایمنی بدن نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. برخی از گونه‌‌های پروبیوتیک نظیر لاکتوباسیلوس کازئی، لاکتوباسیلوس رامنوزوس، لاکتوباسیلوس لاکتیس و لاکتوباسیلوس پلنتاروم موجب افزایش سیتوکین‌ها[13] می‌شوند [46].

پایان نامه بررسی تأثیر محلول پاشی نیتروژن و روی بر پارامترهای کمی و کیفی گیاه چای ترش

پایان نامه  کارشناسی ارشد

عنوان :بررسی تأثیر محلول  پاشی نیتروژن  و  روی  بر پارامترهای

کمی و کیفی گیاه چای ترش

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات: 135  صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

چکیده:

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر محلول پاشی نیتروژن و روی بر پارامترهای کمی و کیفی و فیزیولوژیک گیاه چای ترش در منطقه جیرفت اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار، در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد جیرفت انجام شد. فاکتور اول محلولپاشی نیتروژن در 4 سطح شامل(0-1%-2%-3%) و فاکتور دوم محلولپاشی روی در2 سطح شامل (0-1%) بود. صفات کمی اندازه گیری شده شامل: قطر ساقه ، ارتفاع بوته ، وزن تر و خشک کاسبرگ ، وزن تر و خشک بوته ، وزن تر و خشک برگ، درصد موسیلاژ و عملکرد موسیلاژ بودند. همچنین رطوبت نسبی برگ،  شاخص کلروفیل برگ، درصد پروتئین دانه و میزان عناصر پتاسیم ، منیزیم ، سدیم ، فسفر و کلسیم اندازه گیری شدند.

نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر محلولپاشی نیتروژن بر صفات وزن خشک برگ، وزن تر و خشک کاسبرگ ، وزن تر و خشک بوته، قطر ساقه، ارتفاع بوته، درصد موسیلاژ، عملکرد موسیلاژ، رطوبت نسبی برگ،  شاخص کلروفیل برگ، درصد پروتئین دانه و میزان عناصر سدیم و فسفر معنی دار بود. تاثیر محلولپاشی روی بر  وزن تر و خشک برگ، وزن تر کاسبرگ، وزن تر و خشک بوته، درصد موسیلاژ، عملکرد موسیلاژ، شاخص کلروفیل برگ، درصد پروتئین دانه و میزان عناصر پتاسیم، سدیم و فسفر معنی دار بود.  اثر متقابل کود نیتروژن و روی بر وزن خشک برگ، وزن تر و خشک بوته، شاخص کلروفیل برگ، درصد پروتئین دانه و میزان عناصر پتاسیم وسدیم معنی دار شد. مقایسه میانگین صفات مورد بررسی نشان داد که با افزایش میزان مصرف کود نیتروژن تا سطح N₂  قطر ساقه، ارتفاع بوته، وزن خشک برگ،  وزن خشک کاسبرگ، درصد موسیلاژ و عملکرد موسیلاژ افزایش یافت اما بین سطوح N₂ و N₃ تفاوت معنی داری وجود نداشت. وزن تر و خشک بوته  با افزایش میزان کود نیتروژن تا سطح N₃ افزایش نشان داد. هم چنین محلولپاشی نیتروژن سبب افزایش رطوبت نسبی برگ، شاخص کلروفیل و درصد پروتئین دانه شد. کاربرد کود روی باعث افزایش معنی دار وزن تر و خشک بوته، درصد موسیلاژ و عملکرد موسیلاژ شد. اثر متقابل نیتروژن و روی سبب افزایش وزن خشک کاسبرگ، برگ و وزن خشک بوته شد و بیشترین وزن خشک کاسبرگ از تیمار N₂ Zn₁ و  N₃ Zn₁ بدست آمد.

واژه های کلیدی:  نیتروژن، روی، صفات کمی و کیفی ، عملکرد موسیلاژ ، چای ترش

فهرست مطالب

عنوان                                                                                      صفحه

مقدمه………………………………………………………………………………………………….        1

فصل اول کلیات……………………………………………………………………………………..       4

• خاستگاه و اهمیت چای ترش ……………………………………………………………………… 5
• آمار سطح زیرکشت ، میزان تولید و عملکرد چای ترش…………………………………… 6
• مشخصات گیاهشناسی چای ترش…………………………………………………………………. 6
• اکولوژی تولید چای ترش……………………………………………………………………………      9

1-4-1- درجه حرارت ……………………………………………………………………………………       9

1-4-2- نور…………………………………………………………………………………………………..      10

1-4- 3- رطوبت……………………………………………………………………………………………..      10

1-4-4- خاک………………………………………………………………………………………………….      11

• آفات و بیماریها ……………………………………………………………………………….   11

1-5-1- حشرات ………………………………………………………………………………………………  11

1-5-2- باکتریها  ……………………………………………………………………………………………….   14

1-5-3- ویروسها ………………………………………………………………………………………………….   14

1-5-4- قارچها …………………………………………………………………………………………………….    14

1-5-4-1- پوسیدگی ریشه …………………………………………………………………………………..    14

• -2- پوسیدگی چشمی …………………………………………………………………………….  15 

1-5-4-3- پوسیدگی ساقه ……………………………………………………………………………….   15

1-5-4-4 – پوسیدگی برگ………………………………………………………………………………………  17

1-5-5-  نماتد …………………………………………………………………………………………………… 17

• تکنولوژی تولید ……………………………………………………………………………… 18

1-6-1-  کاشت …………………………………………………………………………………..  18

1-6-1-1- نور و دمای مناسب  …………………………………………………………………………….  18

1-6-1-2- خاک و رطوبت ……………………………………………………………………………………….  19

1-6-1-3- بذر و نحوه کاشت …………………………………………………………………………………..  19

• موارد استفاده چای مکی ……………………………………………………………………………… 20

1-7-1- استفاده های خوراکی  …………………………………………………………………………………..  20

1-7-1-1- کاسبرگ…………………………………………………………………………………………………..  20

1-7-1-2- برگ…………………………………………………………………………………..  22

1-7-1-3- دانه …………………………………………………………………………………….  22

1-7-1-4- ریشه ………………………………………………………………………………………………..   22
1-7-2- سایر استفاده ها …………………………………………………………………………………  23

• ارزش غذایی……………………………………………………………………………………… 24
• تکنولوژی تولید……………………………………………………………………………………………. 24

1-9-1- کاشت ……………………………………………………………………………………………..   24

1-9-2- کوددهی …………………………………………………………………………………..  26

1-9-3-علفهای هرز ………………………………………………………………………  28

1-9-4- گل دهی ……………………………………………………………………….  29

• برداشت…………………………………………………………………. 29

1-10-1- کاسبرگ …………………………………………………………………………………………………. 29

1-10-2- شاخ و برگ……………………………………………………………..  31

1-10-3- فیبر…………………………………………………………………………………….  31

1-10-4- دانه…………………………………………………………………………………………….  32

1-10-5- خشک کردن …………………………………………………………………………………..  32

1-10-6- عملکرد ………………………………………………………………………………..  33

فصل دوم بررسی منابع ……………………………………………………………………….  35

• ترکیبات شیمیایی چای ترش………………………………………………………………. 36

ترکیبات شیمیایی دانه………………………………………………………………………. 36

2-1-1- چربی ……………………………………………………………………………………..  36

2-1-2-پروتئین ……………………………………………………………………………………………….  37

• ترکیبات شیمیایی کاسبرگ…………………………………………………………………….. 37

2-2-1-موسیلاژ ، پکتین ……………………………………………………………………………………..   37

2-2-2-آنتوسیانین ………………………………………………………………………………………….   38

• کاربردهای چای ترش……………………………………………………………………………………. 38
• اهمیت چای ترش در صنعت …………………………………………………………………………… 40

2-4-1- صنایع غذایی …………………………………………………………………………………………    40

2-4-2- صنایع دیگر …………………………………………………………………………………………    41

• ترکیب شیمیایی چای مکی………………………………………………………………………….. 43

2-5-1- کاسبرگ ………………………………………………………………………………………….   43

2-5-1-1- موسیلاژ …………………………………………………………………………………………..   43

2-5-1-2-آنتوسیانین…………………………………………………………………………………..  44

2-5-2- دانه ……………………………………………………………………………………  44

2-5-2-1- چربی دانه…………………………………………………………………………………  44

2-5-2-2- پروتئین دانه …………………………………………………………………………………  45

2-5-3- سایر ترکیبات……………………………………………………………………………  46

2-6- تاثیر کود روی بر گیاهان ………………………………………………………………………..  46

2-7- تاثیر کود نیتروژن بر گیاهان ………………………………………………………… 49

فصل سوم مواد و روشها……………………………………………………………..  53

3-1- موقعیت جغرافیایی محل اجرای آزمایش…………………………………..  54

3-2- شرایط خاک محل اجرای آزمایش………………………………………………………… 56

3-3-مشخصات آب آبیاری……………………………………………………………………………. 56

3-4- عملیات زراعی………………………………………………………………………. 57

3-5 – مشخصات طرح( آزمایش) ……………………………………………..  58

3-6- صفات مورد اندازه گیری…………………………………………………………………  58

3-7 – تجزیه آماری………………………………………………………………………………. 59

3-7 -1 – متغیرهای مورد بررسی ……………………………………………………………  59

3-7-1-1- ارتفاع بوته…………………………………………………………………………………..  60

3-7-1-2- قطر ساقه………………………………………………………………………………………..  60

• تعداد کاسبرگ در هر بوته ………………………………………………………………….. 60
• قطر کاسبرگ …………………………………………………………………………………………..  60
• وزن تر بوته…………………………………………………………………………………. 60
• وزن خشک بوته………………………………………………………………………….. 61
• وزن تر کاسبرگ…………………………………………………………………………. 61

وزن هزار دانه………………………………………………………………………………………. 61

• وزن خشک کاسبرگ……………………………………………………………………………………… 61
• تعداد شاخه های فرعی……………………………………………………………………………….. 61
• میزان موسیلاژ……………………………………………………………………………………………… 62

3-7-1-11-1- روش استخراج موسیلاژ……………………………………………………………………………………  62

3-7-1-11-2- روش تعیین مقدار پروتئین……………………………………………………………………………….  63

3-7-1-11-3- سدیم وپتاسیم،کلسیم منزیم وفسفر…………………………………………………………………….  66

فصل چهارم نتایج و بحث…………………………………………………………………………………. 68

4-1- ویژگی کمی………………………………………………………………………………………………… 69

4-1-1-  قطر ساقه اصلی…………………………………………………………………………………………. 69

4-1-2- وزن تر برگ ……………………………………………………………………………………………. 72

4-1-3- وزن خشک برگ………………………………………………………………………………………….. 74

4-1-4- وزن تر کاسبرگ …………………………………………………………………………………… 77

4-1-5- وزن خشک کاسبرگ ………………………………………………………………………………. 80

4-1-6- وزن تر بوته ………………………………………………………………………………………………. 82

4-1-7- وزن خشک بوته ……………………………………………………………………………………… 85

4-1-8- ارتفاع بوته ………………………………………………………………………………….. 87

4-1-9- عملکرد موسیلاژ …………………………………………………………………………………….. 90

4-1-10- وزن هزاردانه ……………………………………………………………………………  92

4-2- ویژگی های فیزیولوژیک ………………………………………………………………… 96

4-2-1- درصد رطوبت نسبی برگ…………………………………………………………..96

4-2-2-درصد موسیلاژ ………………………………………………………………………………99

4-2-3-شاخص کلروفیل برگ ………………………………………………………………….. 101

4-2-4- درصد پروتئین دانه ………………………………………………………………………..  102

4-3- عناصر معدنی ……………………………………………………………………………….. 102

4-3-1- پتاسیم ……………………………………………………………………….. 102

4-3-2- سدیم ………………………………………………………………………….. 103

4-3-3- فسفر ……………………………………………………………………………… 103

4-3-4- کلسیم ……………………………………………………………………………………. 104

4-3-5- منیزیم …………………………………………………………………………………….. 104

4-4- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………… 106

4-5- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………. 107

منابع مورد استفاده…………………………………………………………………………………………………… 108

خلاصه انگلیسی…………………………………………………………………………………………………….. 118

مقدمه

       خداوند متعال هیچ چیز را بدون فایده نیافریده و در هر مخلوقی حکمتی نهفته است از جمله نعمات خدادادی ، گیاهان دارویی می باشند که از قدیم الایام بشر با آنها آشنا گشته و جهت معالجات بیماران خود مورد استفاده قرار داده است (امیدبیگی 1376). پیشرفت های علمی طی دو دهه اخیر، اهمیت و نقش گیاهان دارویی را در تامین نیازهای بشر به ویژه در حیطه درمان دوچندان ساخته است . امروزه با بهره گیری از روشها و فنون تخصصی ، مهمترین مواد و ترکیبهای شفا بخش بکار گرفته می شود . اثرات جانبی داروهای شیمیایی و الزامات زیست محیطی و روند تدریجی گرایش به سوی فرآورده های طبیعی سبب شده اند تا به گیاهان دارویی توجه بیشتری شود . بررسی ها نشان داده اند که جایگزینی داروهای شیمیایی در سطح دنیا به سرعت رو به توسعه و گسترش است .

    کشورهای مختلف با بهره گیری از توانهای بالقوه خود از جمله تنوع پوشش گیاهی ، تنوع اقلیمی و ارزان بودن انرژی و نیروی کارگری و وجود تکنولوژی های برتر و … سهم خود را از تجارت جهانی گیاهان دارویی می گیرند به طوری که کشوری مانند کانادا خود را غول خفته گیاهان دارویی می داند .

    همچنین به دلیل اثبات عوارض جانبی داروهای شیمیایی و تمایل بشر به استفاده هرچه بیشتر محصولات طبیعی به منظور حفظ سلامت خویش ، مشکلات سیستم دارویی مدرن مانند هزینه های بالا ، استفاده از منابع غیر تجدید شونده مانند منابع فسیلی و آلودگی محیط توسط صنایع دارویی و ناتوانی بشر برای ساخت برخی از مواد دارویی که به طور طبیعی در گیاهان وجود دارد باعث توجه بیشتر به گیاهان دارویی گردیده است .

    افزایش جمعیت ایران و نیاز مبرم صنایع داروسازی به گیاهان دارویی به عنوان مواد اولیه تولید دارو ، ناتوانی در تولید مصنوعی پاره ای از داروهای حیاتی توسط صنایع داروسازی و همچنین اهمیت مواد موثره گیاهان دارویی در صنایع غذایی ، آرایشی و بهداشتی باعث شده که توجه و تحقیق پیرامون این دسته گیاهان از نقطه نظر کشت ، تولید و مصرف از اهمیت خاصی برخوردار باشد .

با توجه به اینکه کیفیت و کمیت ماده موثره گیاه داروئی تحت تاثیر مدیریت زراعی اعمال شده قرار می گیرد ، لازم است این شرایط مورد توجه واقع شود. نظر به اینکه سازگاری گیاه چای مکی با شرایط آب و هوای منطقه جیرفت این تحقیق در جهت حصول به اهداف زیر در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی جیرفت انجام خواهد شد.

1-تعیین بهترین سطح محلول پاشی کود نیتروژن جهت دستیابی به بالاترین عملکرد کمی و کیفی گیاه چای ترش.

2-تعیین تأثیر محلول پاشی روی و تأثیر آن بر عملکرد کمی و کیفی گیاه چای ترش .

3-تعیین اثرات متقابل محلول پاشی کود نیتروژن و روی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه چای ترش.

4-تعیین تأثیر محلول پاشی عنصر روی بر میزان جذب دیگر عناصر در گیاه چای ترش.

   روند رو به افزایش مصرف گیاهان داروئی به عنوان مواد اولیه تولید داروهای گیاهی بدون توسعه روشهای مناسب کاشت و مدیریت برنامه ریزی صحیح پیامدی نگران کننده یعنی تخریب طبیعت را در خواهد دانست.

تولید زراعی وکشت گیاهان داروئی باید در سطوح زراعی و امثال آن و همچنین فرآوری صنعتی آنها توسط متخصصان مربوط صورت گیرد واز منابع طبیعی به عنوان الگو و مدل به منظور تولید انبوه مواد داروئی در کشت و صنعت بهره برداری گردد. در صورت فقدان استانداردهای کنترل کیفیت و عدم رعایت دستورالعمل های بین المللی استاندارد و جنبه های قانونی تجارت گیاهان داروئی قادر به راه یابی به بازار پرسود تجارت این گیاهان نخواهیم بود . بدین منظور ، تولید گیاهان – چه به صورت خام و یا به شکل فرآوری شده –با حفظ کیفیت و استاندارد بالا ،امری ضروری به نظر می رسد . در این راستا ، بررسی عملیات زراعی مانند زمان کشت ،نحوه تکثیر ،تغذیه و مدیریت آن ،زمان برداشت و مراقبتهای پس از برداشت در خصوص گیاهان داروئی ،نقش مهمی را در افزایش محصول وکیفیت آن خواهد داشت ،به طوری که ،توجه نکردن به هر یک از موارد فوق خسارتهای جبران ناپذیری را متوجه تولید کنندگان گیاهان داروئی وداروهای گیاهان خواهد نمود.

     با توجه به اینکه نیتروژن عنصری ضروری و اساسی برای گیاهان محسوب میگرددو باعناصری نظیر کربن ،اکسیژن ،هیدروژن و حتی گوگرد ترکیب شده و مواد بسیار ارزشمندی نظیر آمینو اسید،نوکلوئیک اسیدها و آلکالوئیدها و بازهای را تولید می نماید.وجود کلروفیل به عنوان مکانی برای جذب نور و سنتز مواد لازم برای رشد و نمو گیاهان وابسته به این عنصر ،حیاتی می باشد.تقسیط کود مصرفی و اسپری کردن ، علاوه بر افزایش کیفیت محصول، بهترین راه برای جلوگیری از اتلاف کودها و آلودگیهای ناشی از مصرف زیاد آن ها می باشد. اسپری کردن کود اوره عملکرد اسانس بادرنجبویه را نسبت به شاهد افزایش داد.در تحقیقاتی که (مردانی نژاد و همکاران 1380) برروی گیاه اسطوخودوس انجام دادند نتیجه گرفتند که اثرمقادیر مختلف نیتروژن بر تعداد ساقه های فرعی اسطوخودوس معنی دار می باشد.از آنجایی که مدیریت کشاورزی گیاه چای ترش به دلیل خواص داروئی متعدد و منحصر به فرد آن لازم بوده و علی رغم داشتن شرایط آب و هوایی مناسب و سازگار با نیازهای رشدی این گیاه در جنوب ایران .تحقیقات مناسبی در رابطه با اثرات تغذیه ایی با محلول پاشی عناصر بر روی آن صورت نگرفته است.با توجه به اهمیت بالای داروئی این گیاه و سازگاری با اقلیم جنوبی کشور این تحقیق به منظور مطالعه بررسی تأثیرات سطوح مختلف محلول پاشی نیتروژن و روی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه چای ترش ( Hibiscus Sabdariffa) صورت می گیرد. لذا ضرورت انجام چنین تحقیقی کاملاً احساس می شود.