پایان نامه ارزش یابی زیست محیطی مکان شهرکهای صنعتی
پایان نامه کارشناسی ارشد
عنوان :
ارزشیابی زیست محیطی مکان شهرکهای صنعتی
با فرمت قابل ویرایش word
تعداد صفحات: 125 صفحه
تکه های از متن به عنوان نمونه :
چکیده:
مکانیابی مناطق صنعتی با در نظر گرفتن پیامدهای اقتصادی و زیست محیطی یک عامل کلیدی در برنامه ریزیها و مدیریت مناطق میباشد. از آن جا که معیارهای مکانیابی متنوع و وسیع میباشند، لذا، لازم است معیارهای مناسب جهت تامین شرایط و ضوابط مورد نیاز انتخاب گردیده تا بهترین نتیجه حاصل گردد. توسعه پایدار نیازمند یافتن روشی جدید برای طراحی و استقرار مناطق صنعتی است، تا بتواند تاثیر زیست محیطی منفی حاصل از ایجاد و بهره برداری صنایع را به حداقل برساند.
بدین منظور و جهت ارزشیابی زیست محیطی مکان شهرکهای صنعتی استان کهگیلویه و بویراحمد هشت معیار شیب، فاصله از راههای ارتباطی، فاصله از آبراه، فاصله از مناطق مسکونی، کاربری اراضی، مناطق حفاظت شده، فاصله از گسل و فاصله از مسیل انتخاب و مورد استفاده قرار گرفت. لایههای اطلاعاتی معیارها به محیط GIS وارد گردید. برای استاندارد سازی معیارها با استفاده از منطق بولین ابتدا لایههای استاندارد شده توسط عملگر اشتراک همپوشانی گردید و در نهایت نقشه تناسب استقرار صنایع تهیه گردید. در مرحله بعد استاندارد سازی عوامل با توابع فازی انجام و وزن دهی لایهها با روش زوجی انجام شد. در نهایت لایههای محدودیت شامل فاصله از گسل، فاصله از مسیل و مناطق حفاظت شده توسط منطق بولین استاندارد شد. لایههای شیب، فاصله از راههای ارتباطی، فاصله از آبراه، فاصله از مناطق مسکونی و کاربری اراضی با استفاده از توابع فازی استاندارد گردید سپس با استفاده از معادله ترکیب خطی وزنی در محیط GIS لایهها تلفیق و نقشه مطلوبیت استقرار صنایع بدست آمد.
نتایج حاصل از همپوشانی بولین بیانگر آن بود که در استان کهگیلویه و بویراحمد، 20 لکه جهت استقرار صنایع مناسب میباشد که در قسمت جنوب و شرق منطقه مورد مطالعه واقع گردیدهاند. نتایج حاصل از روش ترکیب وزنی نشان داد که 5/5 درصد از وسعت منطقه از مطلوبیت بالا جهت استقرار صنایع برخوردار میباشد. همپوشانی نقشه موقعیت شهرکهای صنعتی مستقر با نقشه حاصل از منطق بولین مشخص کرد که شهرکهای صنعتی استان کهگیلویه و بویراحمد در مناطق نامناسب واقع گردیدهاند. همچنین نقشه حاصل از ترکیب وزنی خطی نشان داد هیچ کدام از شهرکهای صنعتی استان در مناطقی با مطلوبیت بالا قرار ندارند.
کلمات کلیدی: مکانیابی استقرار صنایع، روش فازی، روش ترکیب خطی وزنی، تحلیل سلسله مراتبی، تصمیم گیری چند معیاره، استان کهگیلویه و بویراحمد
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات تحقیق
1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق. 4
1-7- تاریخچه ایجاد شهرکهای صنعتی در دنیا 7
1-8- تاریخچه ایجاد شهرکهای صنعتی در ایران. 8
1-9- انواع شهرکهای صنعتی با توجه به کارکرد اصلی و موقعیت قرار گیری آنها 8
1-10- نمایی از کالبد شهرکهای صنعتی.. 11
1-12- اهمیت مکانیابی شهرکهای صنعتی از نظر دولت.. 12
1-12-1- مسایل زیست محیطی.. 13
1-12-3- توزیع و پراکنش منطقهای جمعیت.. 14
1-12-4- توزیع منطقهای فعالیتهای اقتصادی.. 14
1-12-5- توسعه اقتصادی منطقه. 15
1-12-7- تأثیر بر محیط پیرامون: 15
1-12-8- تاثیر بر جوامع انسانی.. 16
1-13- اهمیت مکانیابی شهرکهای صنعتی از نظر کارفرمای اقتصادی.. 17
1-13-1- تصمیم گیری از دیدگاه کارفرمایان اقتصادی.. 18
1-14- مکانیابی شهرک صنعتی.. 18
1-14-2- عوامل و ضوابط خاص... 20
ادامه فهرست مطالب
عنوان صفحه
1-15- اشتباهات متداول در مطالعات مکانیابی.. 21
1-16- ضوابط و معیارهای استقرار واحدها و فعالیتهای صنعتی.. 23
1-18- چارچوب و ساختار پردازشهای چند معیاره مکانی.. 26
1-19- مراحل تصمیم گیری چند معیاره مکانی.. 26
1-20- آنالیز تصمیم گیری چند معیاره 27
1-21- طبقه بندیهای صورت گرفته در تصمیم گیریهای چند معیاره 29
1-22- طبقه بندی بر اساس معیارها 29
1-23- طبقه بندی بر اساس تعداد افراد دخیل در فرآیند تصمیم گیری.. 29
1-24- طبقه بندی بر اساس شرایط حاکم بر فرآیند تصمیم گیری.. 30
1-25- عناصر تصمیم گیریهای چند معیاره 30
1-26- تحلیلهای تصمیم گیری چند معیاره مکانی.. 30
1-27- روشهای تصمیم گیریهای چند معیاره 31
1-28- انواع روشهای تصمیم گیری چند شاخصه. 31
1-29- تحلیل تصمیم گیری چند معیاره 32
1-30- تصمیم گیری چند معیاره 32
1-31- کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی در مکانیابی شهرکهای صنعتی.. 33
1-32- روشهای استاندارد سازی.. 33
1-35- روش تحلیل سلسله مراتبی.. 36
1-37- ایجاد ساختار سلسله مراتبی معیارها 38
1-38- مزایای فرآیند سلسله مراتبی.. 39
1-39- محدودیتهای فرآیند تحلیل سلسله مراتبی.. 40
ادامه فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1- پیشینه تحقیق در ایران. 43
2-2- پیشینه تحقیق در سایر کشورها 46
فصل سوم: مواد و روشها
3-1- موقعیت منطقه مورد مطالعه. 51
3-5- وضعیت خاک شناسی استان. 62
3-7-1- دریاچهها و تالابهای استان. 65
3-8- وضعیت پوشش گیاهی استان. 67
ادامه فهرست مطالب
عنوان صفحه
3-9- مناطق حفاظت شده و ویژگی حیات وحش استان. 70
3-9-1- منطقه حفاظت شده دنا 71
3-9-2- منطقه حفاظت شده جنگلی دنای شرقی.. 71
3-9-3-منطقه حفاظت شده تنگ سولک... 72
3-9-4- منطقه حفاظت شده کوه خیز و سرخ. 72
3-9-5- منطقه حفاظت شده کوه دیل. 73
3-9-6- منطقه حفاظت شده کوه خامین.. 73
3-10- موقعیت اقتصادی و اجتماعی استان. 74
3-12- وضعیت صنایع و معادن استان. 76
3-13- کشاورزی و دام داری استان. 76
3-14- وضعیت شهرکهای صنعتی استان. 78
3-17- تهیه لایههای اطلاعاتی.. 80
3-18- استاندارد سازی معیارها 80
3-19- تعیین وزن معیارها با استفاده از روش سلسله مراتبی.. 81
3-20- ترکیب و تلفیق نقشههای معیارها براساس روش ترکیب خطی- وزنی (WLC) 82
3-22- ارزشیابی شهرکهای صنعتی مستقر. 83
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها (یافتهها)
4-1- استاندارد سازی نقشهها با استفاده از منطق بولین.. 85
ادامه فهرست مطالب
عنوان صفحه
4-1-2- نقشه بولین کاربری اراضی.. 85
4-1-3- نقشه بولین فاصله گسل. 86
4-1-4- نقشه بولین حریم مناطق مسکونی.. 87
4-1-5- نقشه بولین مناطق حفاظت شده 87
4-1-8- نقشه بولین آبهای سطحی.. 89
4-2- رویهم گذاری نقشههای بولین معیارها 90
4-3-2- نقشه فازی راههای ارتباطی.. 91
4-3-3- نقشه فازی فاصله از آبهای سطحی.. 92
4-3-4- نقشه فازی فاصله از مناطق مسکونی.. 93
4-3-5- نقشه فازی کاربری اراضی.. 93
4-5- رویهم گذاری لایههای اطلاعاتی با روش ترکیب وزنی خطی.. 94
4-6- وضعیت مطلوبیت شهرکهای صنعتی استان. 95
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-2- استاندارد سازی معیارها 99
فهرست جدولها
عنوان شماره صفحه
جدول 1-1: حداقل فاصله صنایع گروه 4، 5 و 6. 24
جدول 1-2: فاصله واحدهای تولید و بسته بندی مواد غذایی از صنایع 25
جدول 1-3: حالات مختلف برای مقایسه زوجی و مقادیر عددی آن 39
جدول 3-1: جمعیت، تعداد، بخشها و دهستانهای استان به تفکیک شهرستانها 75
جدول 3-2: اطلاعات شهرکهای مورد بهره برداری استان کهگیلویه و بویراحمد 79
جدول 3-3: محدوده استفاده شده جهت استاندارد سازی با استفاده از منطق بولین 81
جدول 3-4: محدوده استفاده شده جهت استاندارد سازی با استفاده از منطق فازی 81
جدول 3-5: معیارهای وزن دهی شده به وسیله مقایسه زوجی 82
جدول 4-1: معیارهای وزن دهی شده 94
جدول 4-2: نقشههای بولین و شهرکهای صنعتی به تفکیک... 95
جدول 4-3: طبقه بندی مطلوبیت مناطق حاصل از روش ترکیب وزنی خطی.. 96
جدول 4-4: ارزشیابی تناسب مکانی شهرکهای صنعتی با استفاده از منطق بولین و WLC. 97
فهرست شکلها
عنوان شماره صفحه
فهرست نقشهها
عنوان شماره صفحه
نقشه 3-1: موقعیت منطقه مورد مطالعه. 51
نقشه 3-2: شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد. 52
نقشه 3-3: طبقات بارندگی استان کهگیلویه و بویراحمد. 58
نقشه 3-4: وضعیت زمین شناسی استان کهگیلویه و بویراحمد. 60
نقشه 3-5: سازندهای زمین شناسی استان کهگیلویه و بویراحمد. 61
نقشه 3-6: حساسیت سنگ به فرسایش استان کهگیلویه و بویراحمد. 61
نقشه 3-7: خاک شناسی استان کهگیلویه و بویراحمد. 62
نقشه 3-8: هیپسومتریک استان کهگیلویه و بویراحمد. 64
نقشه 3-9: طبقات شیب استان کهگیلویه و بویراحمد. 64
نقشه 3-10: هیدرولوژی استان کهگیلویه و بویراحمد. 65
نقشه 3-11: دریاچههای استان کهگیلویه و بویراحمد. 66
نقشه 3-12: تراکم پوشش گیاهی استان کهگیلویه و بویراحمد. 67
نقشه 3-13: پراکنش جنگلهای استان کهگیلویه و بویراحمد. 68
نقشه 3-14: مناطق حفاطت شده استان کهگیلویه و بویراحمد. 70
نقشه 3-15: کاربری اراضی استان کهگیلویه و بویراحمد. 78
نقشه 3-16: موقعیت مکانی شهرکهای صنعتی استان کهگیلویه و بویراحمد. 79
نقشه 4-1: بولین شیب استان کهگیلویه و بویراحمد. 85
نقشه 4-2: بولین کاربری اراضی استان کهگیلویه و بویراحمد. 86
نقشه 4-3: بولین گسل استان کهگیلویه و بویراحمد. 86
نقشه 4-4: بولین مناطق مسکونی استان کهگیلویه و بویراحمد. 87
نقشه 4-5: بولین مناطق حفاظت شده استان کهگیلویه و بویراحمد. 88
نقشه 4-6: بولین مسیل استان کهگیلویه و بویراحمد. 88
نقشه 4-7: بولین راههای ارتباطی استان کهگیلویه و بویراحمد. 89
نقشه 4-8: بولین آبهای سطحی استان کهگیلویه و بویراحمد. 89
نقشه 4-9: حاصل نقشه همپوشانی نقشههای بولین استان کهگیلویه و بویراحمد. 90
نقشه 4-10: حاصل نقشه همپوشانی نقشههای بولین لکههای بیشتر از 500 هکتار. 90
فهرست نقشهها
عنوان شماره صفحه
نقشه 4-11: فازی شیب استان کهگیلویه و بویراحمد. 91
نقشه 4-12: فازی راههای ارتباطی استان کهگیلویه و بویراحمد. 92
نقشه 4-13: فازی فاصله از آبهای سطحی استان کهگیلویه و بویراحمد. 92
نقشه 4-14: فازی مناطق مسکونی استان کهگیلویه و بویراحمد. 93
نقشه 4-15: فازی کاربری اراضی استان کهگیلویه و بویراحمد. 93
نقشه 4-16: مطلوبیت استقرار صنایع حاصل از روش ترکیب وزنی خطی.. 94
نقشه 4-17: موقیعت شهرکها و مطلوبیت مکانی آنها در محدوده مورد مطالعه. 95
نقشه 4-18: مطلوبیت استقرار صنایع حاصل از روش ترکیب وزنی خطی.. 96
1-1- مقدمه
افزایش جمعیت و نیاز روز افزون کشور به محصولات جدید، منجر به احداث و توسعه فضاهای تولیدی و صنعتی گردید. تعدد و تنوع و ارتقای محصولات جدید در همه عرصههای زندگی و پاسخ به نیازهای عمومی باعث شد تا کارخانجات تولیدی، به سرعت گسترش یافته و در مدت کوتاهی نیاز روز افزون کشور به صنایع و کارخانجات پیشرفته و مدرن تفکر احداث شهرکهای صنعتی را پدید آورد.
رشد صنعت به صورت مجتمع، منطقه، ناحیه، قطب یا شهرک صنعتی پدیدهای گردید تا به لحاظ اهمیت از آغاز قرن بیستم میلادی در توسعه صنعتی کشورهای جهان و بهره گیری از امکانات و قابلیتهای هر منطقه مورد توجه ویژه قرار گیرد لزوم همگام شدن در راه صنعت و توسعه ملزم به در نظر گرفتن آمایش سرزمین و تقسیم نیروی کار در مناطق مختلف کشور با هدف توسعه صنعتی محورها و قطبها، مکانهایی را برای تجمع واحدهای صنعتی به صورت شهرک یا مجتمع، انتخاب و سازماندهی کند. این سازماندهی متأثر از عواملی مانند رشد جمعیت، اشتغال، محدودیت زمین، حفاظت و توسعه محیط زیست و تعیین کاربری زمینهای صنعتی میباشد (Forslid et al., 2002).
شهرک صنعتی مکانی است دارای محدوده و مساحت معین برای استقرار مجموعهای از واحدهای صنعتی پژوهشی و فنآوری و خدمات پشتیبانی از قبیل طراحی، مهندسی، آموزشی، اطلاع رسانی، مشاورهای و بازرگانی که تمام یا پارهای از امکانات زیر بنایی و خدمات ضروری را با توجه به نوع و وسعت شهرک و ترکیب فعالیتهای آن در اختیار واحدهای مذکور قرار میدهد. در چند دهه اخیر ایجاد و بهره برداری شهرکهای صنعتی رشد چشمگیری داشته است. ایجاد شهرکهای صنعتی که به منظور نیل به خودکفایی صنعتی کشور و منطقه، هدایت سرمایهها و بهره گیری از نیروی انسانی متخصص انجام میگیرد و فواید بسیاری در ارتقای سطح زندگی مردم، ایجاد کار، گردش سرمایه و بهره مندی انسانها دارد. اما اگر شهرک صنعتی و صنایع مستقر در آن بدون توجه به امکانات مکانی، منابع زیست محیطی و دستور العملهای رفتاری از جمله مقررات حفاظت محیط زیست، فیزیولوژی انسانها، گیاهان، حیوانات و مواهب طبیعی از قبیل آب، هوا و خاک، ایجاد شوند ممکن است باعث بروز اثرات ناسازگار شوند و بر خلاف اهداف مورد انتظار نتیجه دهند. بنابراین، اگر مکان شهرکها مناسب نباشد سرمایه هدر داده شده است (منوری، 1380).
بررسی شرایط کنونی ایران و ایجاد شهرکها و نواحی صنعتی در نقاط مختلف کشور، حتی پس از تصویب قانون شرکت شهرکهای صنعتی ایران نشان میدهد که نه تنها به مساله آمایش سرزمین چه در مقیاس ملی و یا منطقهای، حتی در شرایط حاضر توجه نمیشود و تقسیم کار و محدودة وظایف از دیدگاه کارشناسی مطرح نیست، بلکه سیاستها و اعمال نفوذها موجبات شکل گیری مسایل مرتبط با آمایش سرزمین شده و میشود (پولاددژ، 1373؛ دفتر برنامهریزی منطقهای، 1364).
با توجه به اینکه توسعه و محیط زیست دو موضوع جدایی ناپذیر میباشند ضروری است که با دستیابی و استفاده از ابزارهای مدیریت محیط زیست، در کلیهی برنامههای توسعه حداقل خسارت به منابع و محیط زیست وارد شود. اما عدم توجه به آثار و پیامدهای کوتاه مدت و بلند مدت پروژههای مختلف، عمدتاً سبب بروز مشکلات اساسی برای انسان و طبیعت خواهد شد (منوری، 1389).
و......
ارزیابی تحمل تنش اسمزی در لاین های امید بخش گندم دوروم و ارتباط آن با نشانگرهای مولکولی
پایان نامه کارشناسی ارشد
عنوان:
ارزیابی تحمل تنش اسمزی در لاین های امید بخش گندم دوروم و ارتباط آن با نشانگرهای مولکولی
با فرمت قابل ویرایش word
تعداد صفحات: 150 صفحه
تکه های از متن به عنوان نمونه :
فهرست مطالب
عنوان
1-1- مقدمه ...........................................................................................................................................................................................................2
1-2- مروری بر تحقیقات گذشته ..........................................................................................................................................................................3
1-2-1- اهمیت و جایگاه گندم در ابران و جهان ..................................................................................................................................................3
1-2-2- تاریخچه گندم...........................................................................................................................................................................................3
1-2-3- گیاهشناسی گندم ....................................................................................................................................................................................4
1-2-3-1- مشخصات مورفولوژیکی......................................................................................................................................................................5
1-2-4- طبقه بندی گندم.......................................................................................................................................................................................6
1-2-4-1- طبقه بندی گندم از لحاظ ژنتیکی.......................................................................................................................................................6
1-2-4-2- طبقه بندی گندم از لحاظ نوع کشت...................................................................................................................................................6
1-2-5- گندم دوروم...............................................................................................................................................................................................7
1-2-6- ژنتیک و اصلاح گندم...............................................................................................................................................................................8
1-2-7- مفهوم تنش .............................................................................................................................................................................................9
1-2-8- انواع تنشهای محیطی ...........................................................................................................................................................................9
1-2-9- تنش خشکی...........................................................................................................................................................................................10
1-2-10- واکنش گیاه به تنش خشکی ..............................................................................................................................................................10
1-2-11- مقاومت به خشکی .............................................................................................................................................................................11
1-2-12- انواع مکانیزمهای مقاومت به خشکی ................................................................................................................................................12
1-2-12-1- مقاومت به خشکی..........................................................................................................................................................................12
1-2-12-2- فرار از خشکی ................................................................................................................................................................................13
1-2-12-3- اجتناب از خشکی............................................................................................................................................................................13
1-2-12-4- تحمل خشکی.................................................................................................................................................................................13
1-2-12-5- بازیافت (بهبود) ..............................................................................................................................................................................13
1-2-13- مکانیزمهای گریز از خشکی ...............................................................................................................................................................13
1-2-13-1- زودرسی یا دوره رشد کوتاه ............................................................................................................................................................13
1-2-13-2- حساسیت به طول روز ....................................................................................................................................................................13
1-2-13-3- کنترل پنجهدهی ............................................................................................................................................................................13
1-2-14- مکانیزمهای اجتناب ............................................................................................................................................................................14
1-2-14-1- سیستم ریشهای توسعه یافته .........................................................................................................................................................14
1-2-14-2- هدایت روزنهای ..............................................................................................................................................................................14
1-2-14-3- اندازه و فراوانی روزنهها ................................................................................................................................................................14
1-2-14-4- تجمع آبسیزیک اسید .....................................................................................................................................................................15
1-2-14-5- ضخامت کوتیکول و قشر مومی روی برگ .................................................................................................................................15
1-2-15- مکانیزمهای تحمل خشکی ................................................................................................................................................................15
1-2-15-1- تنظیم فشار اسمزی .......................................................................................................................................................................15
1-2-15-2- تجمع پرولین ................................................................................................................................................................................16
1-2-15-3- جابجایی مواد پرورده .....................................................................................................................................................................16
1-2-16- صفات مورفولوژیک مرتبط با تنش اسمزی .......................................................................................................................................16
1-2-17- شاخصهای مقاومت ..........................................................................................................................................................................17
1-2-17-1- شاخص میانگین ریاضی تولید ......................................................................................................................................................18
1-2-17-2- شاخص هارمونیک .......................................................................................................................................................................18
1-2-17-3- شاخص میانگین هندسی تولید ......................................................................................................................................................19
1-2-17-4- شاخص تحمل به تنش .................................................................................................................................................................19
1-2-17-5- شاخص TI...................................................................................................................................................................................19
1-2-18- صفات فیزیولوژیک مرتبط با تنش اسمزی ........................................................................................................................................20
1-2-18-1- اثر تنش اسمزی بر فلورسانس کلروفیل ........................................................................................................................................20
1-2-18-2- اثر تنش اسمزی بر میزان پرولین ................................................................................................................................................21
1-2-18-3- اثر تنش اسمزی بر قند محلول .....................................................................................................................................................21
1-2-18-4- اثر تنش اسمزی بر میزان کلروفیل ..............................................................................................................................................22
1-2-19- هیدروپونیک ........................................................................................................................................................................................22
1-2-19-1- سیستمهای آبکشتی (بدون محیط کشت جامد) .........................................................................................................................22
1-2-20- اصلاح مقاومت به خشکی ..................................................................................................................................................................23
1-2-20-1- استفاده از تنوع ژنتیکی موجود .......................................................................................................................................................24
1-2-20-2- تلاقیهای درون و برون گونهای ..................................................................................................................................................25
1-2-20-3- ایجاد تنوع .....................................................................................................................................................................................25
1-2-20-4- انتقال ژن .......................................................................................................................................................................................25
1-2-21- اهمیت تنوع ژنتیکی ...........................................................................................................................................................................26
1-2-22- روشهای براورد تنوع ژنتیکی ..........................................................................................................................................................26
1-2-22-1- نشانگرهای مورفولوژیکی .............................................................................................................................................................26
1-2-22-2- نشانگرهای بیوشیمیایی ................................................................................................................................................................26
1-2-22-3- نشانگرهای مولکولی ......................................................................................................................................................................27
1-2-22-3-1- نشانگرهای رپید ........................................................................................................................................................................27
1-2-22-3-1-1- مزایای نشانگرهای رپید .......................................................................................................................................................28
1-2-22-3-1-2- معایب نشانگرهای رپید ......................................................................................................................................................28
1-3- هدف و ضرورت تحقیق .............................................................................................................................................................................29
فصل دوم: مواد و روشها
2-1- مواد گیاهی و نوع طرح آزمایش ................................................................................................................................................................31
2-2- کشت هیدروپونیک ....................................................................................................................................................................................31
2-2-1- کشت در ماسه .....................................................................................................................................................................................31
2-2-2- کشت در آب .........................................................................................................................................................................................31
2-3- اعمال تیمارها در سیستم هیدروپونیک ....................................................................................................................................................32
2-3-1- اعمال تنش در سیستم آبکشت .........................................................................................................................................................32
2-3-2- اعمال تنش در سیستم ماسهکشت .......................................................................................................................................................32
2-4- اندازهگیری صفات.......................................................................................................................................................................................34
2-4-1- اندازهگیری صفات مورفولوژیکی ..........................................................................................................................................................34
2-4-2- اندازهگیری صفات فیزیولوژیکی ...........................................................................................................................................................34
2-4-2-1- اندازهگیری فلورسانس و مقدار کلروفیل ..........................................................................................................................................34
2-4-2-2- اندازهگیری پرولین ..........................................................................................................................................................................34
2-4-2-3- اندازهگیری قند محلول ....................................................................................................................................................................35
2-4-2-4- اندازهگیری رنگیزههای فتوسنتزی ..................................................................................................................................................36
2-4-3- اندازهگیری شاخصهای تحمل..............................................................................................................................................................36
2-5- تجزیه و تحلیل دادههای کمی ..................................................................................................................................................................36
2-6- صفات مولکولی...........................................................................................................................................................................................37
فصل سوم: نتایج و بحث
3-1- تنش کمآبی ...............................................................................................................................................................................................39
3-1-1- تجزیه واریانس دادههای ماسه کشت ...................................................................................................................................................39
3-1-2- مقایسه میانگین صفات در سیستم ماسه کشت ماسه کشت ................................................................................................................41
3-1-2-1- مقایسه میانگین صفات مورفولوژی در سیستم ماسهکشت .............................................................................................................41
3-1-2-2- مقایسه میانگین صفات فیزیولوژی در سیستم ماسهکشت ..............................................................................................................47
3-1-2-3- مقایسه میانگین شاخصهای مقاومت در سیستم ماسهکشت .........................................................................................................54
3-1-2-3-1- تجزیهی خوشه ای لاینهای مورد مطالعه بر اساس شاخصها در سیستم ماسهکشت..............................................................55
3-1-3- تاثیر خشکی روی صفات مورد مطالعه در سیستم ماسه کشت ............................................................................................................57
3-1-4- تجزیه خوشهای لاینهای مورد مطالعه بر اساس صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم ماسهکشت.......................................................58
3-1-5- تجزیه به عاملها برای صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم ماسهکشت................................................................................................68
3-1-5-1- تجزیه به عاملها برای صفات مورفولوژی در سیستم ماسهکشت ..................................................................................................68
3-1-5-2- تجزیه به عاملها برای صفات فیزیولوژی در سیستم ماسهکشت ...................................................................................................70
3-1-6- تجزیه واریانس دادههای آبکشت...........................................................................................................................................................76
3-1-7- مقایسه میانگین دادههای آبکشت..........................................................................................................................................................77
3-1-7-1- مقایسه میانگین صفات مورفولوژی در سیستم آبکشت..................................................................................................................77
3-1-7-2- مقایسه میانگین صفات فیزیولوژی در سیستم آبکشت...................................................................................................................82
3-1-7-3- مقایسه میانگین شاخصهای مقاومت در سیستم آبکشت................................................................................................................87
3-1-7-3-1- تجزیه خوشهای لاینهای مورد مطالعه بر اساس شاخصها در سیستم آبکشت......................................................................89
3-1-8- تاثیر خشکی روی صفات مورد مطالعه در سیستم آب کشت ...............................................................................................................91
3-1-9 - تجزیه خوشهای ارقام مورد مطالعه بر اساس صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم آبکشت ...............................................................92
3-1-10- تجزیه به عاملها برای صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم آبکشت ...............................................................................................98
3-2- تجزیه مولکولی RAPD ......................................................................................................................................................................102
3-2-6- رابطه بین دادههای مولکولی و صفات مورفوفیزیولوژی ....................................................................................................................102
3-2-6-1- رابطه بین دادههای مولکولی و صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم ماسهکشت ..........................................................................103
3-2-6-2- رابطه بین دادههای مولکولی و صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم آبکشت .............................................................................105
3-3- نتیجه گیری کلی .....................................................................................................................................................................................121
3-4- پیشنهادات.................................................................................................................................................................................................122
منابع مورد استفاده...............................................................................................................................................................................................123
عنوان فهرست جدولها صفحه
جدول 2- 1: شجره لاینهای گندم دوروم مورد مطالعه در این تحقیق..............................................................................................................33
جدول 2-2: ترکیبات محلول غذایی هوگلند یکدوم ..........................................................................................................................................33
جدول 3-1: تجزیه واریانس صفات مورفولوژیک مورد مطالعه به صورت فاکتوریل در شرایط ماسه کشت........................................................39
جدول 3-2: تجزیه واریانس صفات فیزیولوژیک مورد مطالعه به صورت فاکتوریل در شرایط ماسه کشت.........................................................40
جدول 3-3: تجزیه واریانس شاخص های مقاومت به تنش خشکی در شرایط ماسه کشت................................................................................41
جدول 3-4: مقایسه میانگین لاینهای گندم از نظر شاخص های تحمل تنش اسمزی در سیستم ماسه کشت...............................................55
جدول 3-5: درصد کاهش میانگین صفات لاینهای گندم دوروم در اثر تنش کم آبی در سیستم ماسه کشت..................................................58
جدول 3-6: ماتریس ضرایب عاملها بعد از چرخش واریماکس برای صفات مورفولوژی در گندم دوروم در سطح شاهد سیستم ماسه کشت.69
جدول 3-8: ماتریس ضرایب عامل ها بعد از چرخش واریماکس برای صفات مورفولوژی در گندم دوروم در تنش 60 درصد در سیستم ماسه کشت......................................................................................................................................................................................................................70
جدول 3-12: تجزیه واریانس صفات مورفولوژیک مورد مطالعه درشرایط آبکشت..............................................................................................76
جدول 3-13: تجزیه واریانس صفات فیزیولوژیک مورد مطالعه درشرایط آبکشت...............................................................................................76
جدول 3-14: تجزیه واریانس شاخص های مقاومت به تنش خشکی در ارقام گندم دوروم در شرایط آبکشت..................................................77
جدول 3-15: مقایسه میانگین سطوح تنش اسمزی از نظر صفت کلروفیلb در سیستم آب کشت....................................................................86
جدول3-16: مقایسه میانگین لاینهای گندم دوروم از نظر شاخص TI اندام هوایی در شرایط تنش اسمزی در سیستم آب کشت................89
جدول 3-17: درصد کاهش میانگین صفات لاینهای گندم دوروم در اثر تنش کم آبی در سیستم آب کشت..................................................91
جدول 3-19: ماتریس ضرایب عاملها بعد از چرخش واریماکس برای صفات مورفوفیزیولوژی در گندم دوروم در تنش 4- بار در سیستم آب کشت....................................................................................................................................................................................................................100
جدول 3-21: ضرایب رگرسیون بین صفات مورفوفیزیولوژی و نشانگرهای RAPD در سطح شاهد سیستم ماسهکشت..............................109
جدول 3-26- ضرایب رگرسیون بین صفات مورفوفیزیولوژی و نشانگرهای RAPD در سطح تنش 8- بار سیستم آبکشت.....................119
شماره و عنوان شکل | فهرست شکلها صفحه |
شکل3-28- گروهبندی ارقام گندم از نظر صفات مورد مطالعه به روش وارد در شرایط تنش 40 درصد سیستم ماسه کشت...........................61
شکل3-29- گروهبندی ارقام گندم از نظر صفات مورد مطالعه به روش وارد در شرایط تنش 60 درصد سیستم ماسه کشت...........................61
شکل 3-60- تاثیر سطوح مختلف تنش اسمزی بر شاخص Ti ریشه در لاینهای مختلف گندم دوروم در شرایط آب کشت.........................88
شکل 3-64- گروهبندی لاینهای گندم از نظر صفات مورد مطالعه به روش وارد در شرایط تنش 4- بار در سیستم آبکشت.......................94
شکل 3-65- گروهبندی لاینهای گندم از نظر صفات مورد مطالعه به روش وارد در شرایط تنش 8- بار در سیستم آبکشت.......................94
1-1- مقدمه
شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک که اکثر مناطق کشور ما را در بر میگیرد، سبب محدودیت منابع آبی و امکانات تولید محصولات زراعی شده است. رشد سریع جمعیت از یک طرف و کاهش یا ثابت ماندن منابع از طرف دیگر بررسی راههای استفاده بهینه از پتانسیلهای تولید مواد غذایی را جهت بهرهوری بیشتر ضروری میسازد. از آنجا که در بیشتر نقاط دنیا، آب محدود کننده اصلی تولیدات کشاورزی است، بنابراین، استفاده بهینه از آن اهمیت زیادی دارد. این موضوع برای ایران که حدود دو سوم مساحت آن را اقلیم خشک و نیمه خشک تشکیل داده، جدیتر میباشد. توجه به اقتصاد و مدیریت منابع آب نه تنها در مناطق خشک و نیمه خشک، بلکه در مناطق با بارندگی مناسب هم میتواند از راه تاثیر بر هزینههای تولید مهم بوده و ایجاب میکند که از واحد حجم آب بیشترین استفاده به عمل آید. در این راستا، آگاهی از واکنش گیاهان و تعیین میزان حساسیت مراحل مختلف رشد آنها به کم آبی از اهمیت بسزایی برخوردار است (رضایی و همکاران، 1388).
عوامل نامساعد محیطی همانند تنش خشکی که یکی از رایجترین و مهمترین تنشهای محیطی است، تولید محصولات کشاورزی را محدود میسازد. خشکی روی اکثر مراحل رشد گیاه مانند مرحله جوانهزنی و استقرار گیاهچه و همچنین ساختار اندام و فعالیت آنها آثار مخرب و زیانآوری وارد میسازد. از آن جایی که ایجاد و حفظ یک پتانسیل آب خالص در محیط خاک، کاری تقریباً مشکل است، در این راستا برقراری شرایط تنش خشکی با استفاده از مواد اسمزی مختلف برای ایجاد پتانسیلهای اسمزی، یکی از مهمترین روشهای مطالعه تأثیر تنش خشکی بر روی گیاه تلقی مىشود (زید و همکاران، 2001).
گندم نان و گندم دوروم از مهمترین محصولات زراعی جهان بوده و غذای اصلی مردم را در مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل میدهند (مانز، 2006). این گیاه از دیر باز به صورت آبی و دیم درغرب ایران کشت میشده است. مناطق گرمسیر، نیمه گرمسیر و معتدل کشور بیشترین سطح زیر کشت گندم دوروم را به خود اختصاص میدهند. توسعه صنعت ماکارونی سازی به همراه افزایش تقاضا برای آن و همچنین مساعد بودن شرایط آب و هوایی در بسیاری از نقاط کشور، پژوهشهای بیشتری را، بویژه در زمینه به نژادی گندم دوروم و گزینش ارقام متحمل به تنشهای محیطی از جمله تنش کمآبی و اسمزی طلب مینماید (فابریانی و همکاران، 1988). هر اقدامی برای اصلاح ژنتیکی تحمل به خشکی با استفاده از تنوع ژنتیکی موجود، نیاز به یک روش ارزیابی کارآمد دارد که باید سریع بوده و قادر به انتخاب یک جمعیت بزرگ باشد. مقاومت به خشکی نتیجه صفات مختلف مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی است. بنابراین، میتوان از این اجزای مختلف به عنوان شاخصهای گزینش برای انتخاب تیپ ایدهآل گیاهی استفاده کرد...
و.....